Bản đồ nước Campuchia, lịch sử & vị trí địa lý Campuchia

Bản đồ nước Campuchia hay bản đồ các đơn vị hành chính đất nước Campuchia trên bản đồ thế giới giúp bạn tra cứu thông tin về vị trí tiếp giáp, ranh giới, địa hình của nước này chi tiết.

Chúng tôi BANDOVIETNAM.COM.VN tổng hợp thông tin Tất Tần Tật về nước Campuchia từ nguồn Internet uy tín, được cập nhật mới năm 2022.

Thông tin sơ lược giới thiệu về nước Campuchia

Campuchia có tên chính thức là Vương quốc Campuchia, còn có tên gọi khác là Cao Miên và Cam Bốt. Đây là một vương quốc độc lập có chủ quyền lãnh thổ với tổng diện tích quy hoạnh đất 181.035 km² nằm trên bán đảo Đông Dương ở vùng Khu vực Đông Nam Á .

Lãnh thổ của Campuchia từ vĩ độ 10 đến vĩ độ 15N kinh độ 102 đến 108E. Với 800 km biên giới với Thái Lan về phía bắc và phía tây, 541 km biên giới với Lào về phía đông bắc, và 1.137 km biên giới với Việt Nam về phía đông và đông nam. Nước này có 443 km bờ biển dọc theo Vịnh Thái Lan.

Campuchia là thành viên của Liên Hiệp Quốc từ năm 1955, ASEAN, Hội nghị cấp cao Đông Á, WTO, Phong trào Không link và La Francophonie .

Địa hình: phần lớn đồng bằng được hình thành bởi sông Tông-lê Sáp (Sông Lớn), Sông Mekong và Sông Bassac. Những cánh rừng xa các con sông, hồ, núi phía tây nam (dãy núi Cardamom) và phía bắc (Dangrek Mountains) dọc theo biên giới với Campuchia.

Đơn vị hành chính: Sau năm 2008, Campuchia chia thành 25 đơn vị hành chính địa phương cấp một gồm 24 tỉnh (ខេត្ត – khet) và 1 đơn vị hành chính đặc biệt (ក្រុង – krong) (thủ đô Phnom Penh). Các tỉnh được chia thành các huyện (hay quận) (ស្រុក – srok/ ខណ្ឌ – khan) và huyện đảo.

Mỗi tỉnh lại có một Q. / thành phố thủ phủ ( ក ្ រ ុ ង – krong ). Dưới huyện là những xã ( ឃ ុ ំ – khum ), và dưới Q. là những phường ( សង ្ ក ា ត ់ – sangkat ) .
P. và xã là cấp hành chính địa phương sau cuối ở Campuchia. Trong một xã hoàn toàn có thể có một hoặc nhiều hơn một làng, nhưng làng không phải là một cấp hành chính chính thức .

Bản đồ hành chính đất nước Campuchia mới nhất

Diện tích nước Campuchia bao nhiêu? Nước Campuchia có tổng diện tích tự nhiên 181.035 km². Trong đó, 24,67% dân số sống ở thành thị (4.152.523 người vào năm 2019). Độ tuổi trung bình là 26,2 tuổi

Dân số: Tính đến năm 2022, theo số liệu từ Liên Hợp Quốc, dân số hiện tại của các nước nước Campuchia là 23.870.306 người. Tổng dân số các nước nước Campuchia hiện chiếm chiếm 0,22% dân số thế giới. 

Nước Campuchia đang đứng thứ 71 trên quốc tế trong bảng xếp hạng dân số những nước và vùng chủ quyền lãnh thổ. Mật độ dân số đạt 97 người / km2 .

Quốc kỳ: Quốc kỳ Campuchia gồm có ba sọc ngang màu xanh dương, đỏ, xanh dương và hình Angkor Wat màu trắng ở chính giữa Chiều rộng dải đỏ gấp đôi chiều rộng dải xanh lam.

Quốc kỳ của đất nước Campuchia

Bản đồ hành chính nước Campuchia khổ lớn năm 2022

PHÓNG TO

Bản đồ các tỉnh Campuchia mới nhất năm 2022

PHÓNG TO

Bản đồ du lịch đất nước Campuchia 

Dưới đây là 5 khu vực du lịch Camphuchia mà bạn không nên bỏ lỡ ! ! !

Bản đồ du lịch Angkor tại Campuchia 

1. Vườn Quốc gia Phnom Kulen ( núi Kulen ) nằm cách Siem Reap 45 km về phía Bắc. Nơi đây được tin yêu là ngọn núi thiêng liêng nhất trên quốc gia. Đỉnh núi Kulen có hơn 55 di tích lịch sử đền cổ và một ngôi chùa Phật giáo từ thế kỉ 16, cùng với một bức tượng bằng sa thạch của một vị Phật đang nằm
2. Đền Ta Prohm là một tu viện yên tĩnh được thiết kế xây dựng vào khoảng chừng giữa thế kỉ 12 bởi vua Jayavarman VII để tưởng niệm mẹ của ngài. Người ta tin rằng tu viện 600 phòng này và khuôn viên của nó đã từng có đến tận hon 70.000 người sinh sống, và hầu hết họ là thầy tu, giáo sĩ, người phụ trợ, vũ công và người làm công .
Các bức tường cũng ô cửa và lối đi ở đây có kiến trúc cổ xưa và được phủ bọc bởi nhiều cây cổ thụ và dây leo, làm cho hành khách có cảm tưởng như đang tò mò một ngôi đền lạc ở trong rừng. Bởi vì vẻ bên ngoài đẹp đến ngỡ ngàng của nó, bộ phim cùng với game show Tomb Raider ( Kẻ Đào Mộ ) đã được quay ở ngôi đền này .

Bản đồ du lịch Campuchia 

3. Đền Ba Yon là có khoảng chừng xê dịch 50 tòa tháp cùng với 4 bức tượng đá khổng lồ hình mặt của Bodhisattva Avalokiteshvara. Nơi đây được kiến thiết xây dựng vào cuối thế kỉ 12 để ship hàng như thể ngôi đền chính thức của Phật tử Mahayana, vua Jayavarman VII .
Được đặt ở chính giữa của Angkor Thom, bạn hoàn toàn có thể thuận tiện nhận ra kiến trúc điêu khắc ở đây là của Vương quốc Khmer cổ đại. Cùng với biểu cảm thanh thản, 4 mặt tượng ở đây cao 4 m và tượng trưng cho 4 hướng của la bàn .
4. Hồ Tonlé Sap là hồ nước ngọt lớn nhất ở Khu vực Đông Nam Á và là một trong những khu vực thăm quan Siem Reap mê hoặc nhất. Có hơn 300 loại cá nước ngọt, rắn, cá sấu, rùa và rái cá sinh sống ở đây cùng với 100 loài chim khác như cò và bồ nông .
5. Angkor Wat là nguyên do chính mà hầu hết tổng thể những hành khách đến với Siem Reap. Gồm 5 tòa tháp có hình dạng như hoa sen cao đến 65 m với kiến trúc Khmer thế kỉ thứ 12. Ngoài ra ở đây còn có khoảng chừng 2000 hình khắc trên đá của những Apsaras ( còn được gọi là những vũ công trên thiên đường ) .

Tóm tắt lịch sử của người Campuchia

Các vương quốc đầu tiên: Người ta biết về nước Phù Nam trước hết là nhờ những ghi chép của thư tịch cổ Trung Hoa như Lương thư (sử nhà Lương 502-556) là đầy đủ hơn cả. “Nước Phù Nam ở phía Nam quận Nhật Nam, trong một vịnh lớn ở phía Tây biển. Nước cách Nhật Nam chừng 7.000 lý và cách Lâm Ấp hơn 3.000 lý về phía Tây Nam. Đô thành cách biển 500 lý. Một con sông lớn từ Tây Bắc chảy về phía Đông và đổ ra biển. Nước rộng hơn 3.000 lý. Đất thấp và bằng phẳng. Khí hậu và phong tục đại để giống Lâm Ấp”.

Tấn thư còn cho biết thêm : ” Đất rộng 3.000 lý, có những thành phố xây tường, có thành tháp và nhà ở. Đàn ông Phù Nam xấu và đen, quấn tóc, ở truồng và đi chân không. Tính đơn thuần và không trộm cắp. Họ chăm việc làm nhà nông, gieo 1 năm gặt 3 năm. Họ thích trang trí bằng điêu khắc, chạm trổ ; nộp thuế bằng vàng, bạc, hạt châu, hương liệu. Họ có sách vở, thư viện và nhiều vật khác. Chữ viết giống người Hồ. Ma chay cưới hỏi đại để giống Lâm Ấp ” .
Theo thần thoại cổ xưa cổ được ghi chép lại bởi Khang Thái ( Kang Tai ), một quan lại Trung Quốc đã từng tới Phù Nam giữa thế kỷ thứ 3 thì xứ này do một người phụ nữ tên Liễu Diệp ( Liu Yeh ) quản lý. Sau đó một người quốc tế tên là Hỗn Điền ( Hun Tien ), hoàn toàn có thể là từ Ấn Độ, sang đã cưới Liễu Diệp và lập ra một triều đại tại đây. Theo những truyền thuyết thần thoại địa phương thì vị ẩn sĩ Ấn Độ này tên là Kambu đã kết hôn với nữ thần Mera và con cháu của họ được gọi là Kambuja ( con cháu của Kambu ) và tên ghép của hai vợ chồng trở thành tên dân tộc bản địa là Kambu-Mera, Kmer hay Khmer .
Thực sự thì Phù Nam là một vương quốc hỗn hợp gồm nhiều tộc người khác nhau, do một xứ Phù Nam chánh tông nắm vị thế tôn chủ và những tiểu quốc kia phải thần phục và cống nạp cho nó .

Triều đại Phù Nam đầu tiên có 4 đời vua kế tiếp nhau là:

• Hỗn Điền
• Con Hỗn Điền (chưa rõ tên họ)
• Hỗn Bàn Huống
• Hỗn Bàn Bàn

Tiếp đó một viên tướng khác lên ngôi, lập một triều đại khác khởi đầu là Phạm Sư Man ( khoảng chừng 220 – 280 )

• Phạm Sư Man
• Phạm Chiêu
• Phạm Tràng
• Phạm Tầm

Vào thế kỷ thứ 5 tài liệu Nước Trung Hoa có nói tới một ông vua tên là Trì Lê Đà Bạt Ma ở ngôi từ 424 – 438 rồi tới Đồ Da Bạt Ma và Lưu Đà Bạt Ma. Thư tịch cổ còn nói tiếp sau đó nước Phù Nam bị một nước khác ở phía Bắc vượt mặt ( cuối thế kỷ thứ 6, giữa thế kỷ thứ 7 ). Phù Nam tới đây là dứt .

Vương quốc Chân Lạp: Nước đã đánh bại Phù Nam là Chân Lạp, một quốc gia do người Khmer sáng lập. Trung tâm của họ nằm ở Sae Mun (nay thuộc Thái Lan) và Champasack (nay thuộc Nam Lào). Quốc gia này do Bhavavarman sáng lập trong thế kỷ thứ 6, gọi là nước Bhavapura, tức Chân Lạp.

Bhavavarman đã chấm hết sự chịu ràng buộc Phù Nam. Sau khi ông mất, con ông là Mahendravarman lên kế ngôi và tiến công Phù Nam, buộc vua Phù Nam phải chạy trốn tới Naravana tức nước Chí Tôn ( nay là Ba Thê, xã Vọng Thê, An Giang ). Isanavarman kế ngôi Mahendravarman, liên tục tiến công ” Với sức mạnh của mình đã vượt qua ranh giới chủ quyền lãnh thổ của Tổ tiên ” [ 5 ]. Các vua thất trận đã bỏ chạy ra vùng hải đảo .
Jayavarman I lật đổ Isanavarman để quản lý một chủ quyền lãnh thổ to lớn. Bia ký của ông được tìm thấy trên một vùng chủ quyền lãnh thổ gồm có cả Sae Mun, Battambang, Seam Reap, Kompong Thom, Takeo, Prey Veng và Kampot .
Sau khi đánh thắng Phù Nam, người Chân Lạp đã ồ ạt di cư xuống phía Nam. Họ đã dừng lại ở Takeo ( cụm di tích lịch sử Angkor Borey ) và Prey Veng ( cụm di tích lịch sử Ba Phnom ), trung lưu sông Mekong và Đông Bắc biển Hồ. Isanavarman đã kiến thiết xây dựng kinh đô Isanapura ở gần Kompong Thom. Theo Tùy thư của Trung Quốc thì nơi đây có tới 20.000 mái ấm gia đình sinh sống. Ngoài ra vương quốc còn có 30 thành thị do những tổng đốc quản lý và quan tước cũng tựa như Lâm Ấp .

Thời kỳ khủng hoảng của Chân Lạp: Jayavarman qua đời năm 680. Hoàng hậu Jayadevi, nắm quyền trong khoảng 681-713, đã gây bất bình trong giới quý tộc và quan lại. Do những mâu thuẫn này mà năm 713, Puskaraksa đã truất phế bà và tự lên ngôi, lập kinh đô mới là Sambhupura ở gần Sambaur.

Do sự biến này mà phần phía Bắc của vương quốc ( tức nước Bhavapura cũ ) tách ra khỏi Chân Lạp, lập lại nước riêng. Tài liệu Trung Hoa ghi lại là nước này chia làm hai : Thủy Chân Lạp và Lục Chân Lạp. Biên giới nằm ở dãy núi Dângrêk ( nay là biên giới Thái Lan-Campuchia ) .
Ở miền Nam, Puskaraksa không hề trấn áp nổi chủ quyền lãnh thổ của mình. Nhiều nơi nổi lên, tự lập nước riêng. Trong lúc đó vương triều Sailendra của nước Kalinga ở hòn đảo Java, Indonesia mạnh lên đã tiến công vương quốc của Puskaraksa năm 774, chiếm được kinh đô Sambhupura và đẩy quốc gia này tới hồi diệt vong .

Thời kỳ Angkor (802-1432)

Phục quốc ( 802 – 944 ) : Đầu thế kỷ thứ 9, nhân khi vương triều Sailendra suy yếu, một người trong hoàng tộc Chân Lạp bị bắt làm tù binh đã trốn về nước, tập hợp lực lượng đấu tranh để thoát ra khỏi ảnh hưởng tác động của Sailendra và thống nhất lại Campuchia, khởi đầu một đế chế hùng mạnh ở Khu vực Đông Nam Á – đế quốc Khmer ( 802 – 1434 ). Ông lên ngôi vua, lấy hiệu là Jayavarman II .
Jayavarman II đã cố công tìm kiếm một khu vực mới để đặt kinh đô. Trong thời của ông, vương quốc đã dời đô nhiều lần, từ Indrapura cho tới Hariharalaya và Mahendrapura ở núi Kulen rồi sau cuối là quay trở lại Hariharayala .
Thời kỳ Jayavarman II tại vị, sự sùng bái thần Shiva có khuynh hướng biến thành sự sùng bái nhà vua ( Devaraja ). Do đó mà ông cũng được tôn sùng như một vị thần. Khi ông qua đời năm 854, người ta đã phong tặng cho ông thương hiệu Paramesvara tức ” Chúa tể ” .
Cháu của Jayavarman II là Yasovarman I quản lý từ 889 – 900 lại liên tục dời đô thêm 50 km, tại một nơi mà ông gọi là Yasohadrapura tức là Angkor. Đây là biến âm từ chữ Phạn Nagara, tức ” Quốc đô “. Đế quốc Khmer cho nên vì thế còn được gọi là vương quốc Angkor, đế quốc Angkor .

Phát triển (944-1181)

Đế quốc Khmer cuối thế kỷ 12 : Rajendravarman II lên ngôi năm 944 được thừa kế cả hai dòng Khmer Nam và Bắc. Ông là con Mahendravarman thuộc hoàng tộc Bhavapura ( phía Bắc ) và Mahendradevi, dì ruột của Harsavarman II ( 942 – 944 ), vua của dòng Nam. Do sự kiện này mà hai dòng tộc Thủy Chân Lạp và Lục Chân Lạp đã lập lại được sự thống nhất. Các văn bia thời kỳ này đều nhấn mạnh vấn đề về nguồn gốc tộc Mặt trời ( Suryavamsa ) phía Bắc và tộc Mặt trăng ( Somavamsa ) phía Nam của vương triều. Tên nước được xác lập là Kambuja và vua là Kambujaraja .
Tuy đã tái thống nhất nhưng giữa hai dòng tộc vẫn có sự xích míc. Năm 1002, Jayaviravarman II lên ngôi ở Angkor tại miền Nam thì một hoàng thân khác cũng tự lên ngôi ở Sae Mun phía Bắc là Suryavarman I. Năm 1010, Suryavarman I đã lật đổ vua phía Nam rồi làm vua cả hai miền. Năm 1082, Jayavarman VI tự lên ngôi ở Sae Mun cũng đem quân đi lật đổ vua ở Angkor và quản lý vương quốc từ 1082 đến 1107 .
Tuy nhiên về sau thế lực của nhóm phía Bắc tập trung chuyên sâu ở Sae Mun dần suy yếu và không còn là đối trọng với phía Nam được nữa. Cuối thế kỷ 12, những văn bia chỉ còn nhắc tới một tộc Kambu Mặt trời nhưng đã di cư xuống phía Nam mà thôi .
Do sự thống nhất và không thay đổi, Rajendravarman II ( 944 – 968 ) vừa lên ngôi đã đem quân sang đánh Champa. Suryavarman I ( 1002 – 1050 ) còn tiến xa hơn, chinh phục được trung và hạ lưu sông Chao Phraya ( sông Mê Nam nay thuộc Đất nước xinh đẹp Thái Lan ) và cao nguyên Khorat. Harsavarman II ( 1066 – 1080 ) đã đánh Champa và Đại Việt. Tới thời Suryavarman II ( 1113 – 1150 ) thì vương quốc đã chinh phục được Champa trong khoảng chừng 1145 – 1149 và thậm chí còn 5 lần đem quân đánh Đại Việt ( 1128, 1129, 1132, 1138, 1150 ) .
Sau cuộc tranh ngôi năm 1010, kinh đô bị hư hại nặng nên Suryavarman II đã cho triển khai kiến thiết xây dựng Angkor Wat như thể một hình tượng cho sức mạnh của vương triều .

Cực thịnh (1181-1201): Sau khi Suryavarman II qua đời, ngôi vua bị một người lạ tự xưng là Tribhuvanadi, tức Tyavarman, đánh cướp năm 1165 khiến quốc gia suy yếu. Năm 1177, Jaya Indravarman IV của Champa thừa cơ tấn công Angkor. Một hoàng thân trẻ của Angkor phải chờ đợi trong 16 năm mới tập hợp được lực lượng để đánh bại Champa và lên ngôi vua năm 1181, tức Jayavarman VII.

Trong thời kỳ quản lý của Jayavarman VII, vương quốc Angkor đã đạt tới đỉnh điểm của sự tăng trưởng .
Sau vài năm để Phục hồi vương quốc, Jayavarman VII đã tính tới chuyện trả thù Champa. Năm 1190, Jayavarman VII đã cử một đội binh lớn sang tiến công Champa và vượt mặt trọn vẹn người Chăm. Một hoàng thân người Chăm thân Khmer được cử tới quản lý và Champa trở thành một tỉnh của Chân Lạp trong một thời hạn dài. Ngoài việc đánh Champa, ông còn thôn tính luôn cả Haripunjaya gần biên giới Miến Điện-Thái Lan và bán đảo Malaya. Có thể quân Chân Lạp đã tới được cả Luang Prabang ở Lào nữa .
Vương quốc Chân Lạp dưới thời Jayavarman VII có 23 tỉnh. Để quản lý quốc gia to lớn, ông đã cho kiến thiết xây dựng 121 trạm nghỉ ( Dharmasala ) dọc theo những tuyến giao thông vận tải quan trọng mà thời nay vẫn còn sống sót dấu tích trên tuyến đường nối Angkor với Pimai ở xứ sở của những nụ cười thân thiện và từ Sambor cho tới Vi Jaya của Champa ( kinh đô Phật Thệ, nay ở Tỉnh Bình Định ). Jayavarman VII cũng đã cho thiết kế xây dựng kinh đo mới là Angkor Thom .

Suy thoái: Không rõ Jayavarman VII qua đời năm nào nhưng con trai ông là Indravarman II đã lên thay thế ông sau năm 1201 và cai trị tới 1243.

Trong những năm quản lý tiên phong của Indravarman II, đế quốc Khmer từng 3 lần giao chiến với quân Đại Việt trong những năm 1207, 1216 và 1218. Tuy nhiên, sau năm 1218, không còn thấy Đế quốc Khmer có cuộc chiến tranh với những vương quốc khác trong khu vực nữa. Không những vậy, năm 1220, Đế quốc Khmer còn cho lui quân khỏi Champa mà không có bất kể sự đấu tranh hay dịch chuyển nào từ Champa .
Ở phía tây, những tộc người Thái nổi dậy, xây dựng vương quốc Sukhothai, đẩy lui người Khmer. Trong khoảng chừng 200 năm tiếp theo, người Thái trở thành đối thủ cạnh tranh chính của người Khmer .
Nối ngôi Indravarman II là Jayavarman VIII ( trị vì từ 1243 – 1295 ). Không như những vua trước theo đạo Phật Đại thừa và có ảnh hưởng tác động của đạo Hindu, Jayavarman VIII theo đạo Hindu và rất quá khích chống lại đạo Phật. Ông cho tàn phá hầu hết những tượng Phật trong vương quốc ( những nhà khảo cổ ước tính trên 10 ngàn tượng Phật bị hủy hoại, chỉ để lại rất ít dấu tích ) và biến chùa chiền thành đền thờ của đạo Hindu .
Từ bên ngoài, đế quốc này bị rình rập đe dọa bởi quân Mông Cổ dưới quyền chỉ huy của tướng Sagatu. Nhà vua tìm cách tránh nạn binh đao bằng cách triều cống cho người Mông Cổ, lúc này đang làm chủ Trung Quốc. Triều đại của Jayavarman VIII kết thúc năm 1295 khi ông bị con rể là Srindravarman ( còn gọi là Indravarman III ) ( trị vì từ 1295 – 1309 ) lật đổ. Tân vương là người theo Phật giáo Theravada, là phe phái Phật giáo đến từ Sri Lanka, rồi lan tỏa khắp khu vực Khu vực Đông Nam Á .
Sau thời kỳ trị vì của Srindravarman, có rất ít tư liệu ghi lại lịch sử vẻ vang vương quốc thời kỳ này. Cột đá sau cuối mang văn khắc được biết đến là từ năm 1327. Không có đền đài lớn nào được kiến thiết xây dựng thêm. Các nhà sử học ngờ rằng điều này gắn liền với tín ngưỡng Phật giáo Theravada vốn không yên cầu việc xây đắp những khu công trình vĩ đại để thờ phụng. Tuy nhiên, việc vắng bóng những khu công trình lăng tẩm lớn cũng hoàn toàn có thể do việc quyền uy của triều đình sút giảm và do đó thiếu nhân công kiến thiết xây dựng. Các khu công trình thủy lợi cũng dần đổ nát, mùa màng do đó cũng bị thất bát khi có lũ lụt hoặc hạn hán, làm đế quốc càng suy yếu .
Quốc gia Thái láng giềng, vương quốc Sukhothai, sau khi đẩy lùi đế quốc Angkor, bị một vương quốc Thái khác, vương quốc Ayutthaya, chinh phục năm 1350. Từ sau năm 1352, Ayutthaya trở thành đối thủ cạnh tranh chính của Angkor. Họ mở nhiều chiến dịch tiến công Khmer, nhưng đều bị đẩy lùi .
Tuy nhiên tới năm 1431, sau cuối thì sức mạnh áp đảo của Ayutthaya cũng trở nên quá lớn để chống lại, và Angkor thất thủ trước quân Thái .

Thời kỳ hậu Angkor: Từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19 là giai đoạn suy tàn liên tục và thu hẹp đất đai. Từ giữa thế kỷ 15, Campuchia liên tục bị các cuộc xâm lăng của vương quốc Ayutthaya (Thái Lan cổ) tàn phá. Angkor liên tục bị chiếm đóng và tàn phá. Để duy trì sự tồn tại của vương quốc Khmer, vua Ang Chan I (1516–1567) phải chuyển kinh đô từ Angkor về Longvek. Campuchia có được một giai đoạn thịnh vượng ngắn, trong khoảng giữa thế kỷ 16 sau khi đã xây dựng thủ đô Longvek mới ở vùng đông nam Tonle Sap. Dọc theo lưu vực Sông Cửu Long, Chân Lạp mở rộng buôn bán với các vùng khác ở châu Á. Đây là giai đoạn khi những nhà thám hiểm người Tây Ban Nha, là Blas Ruiz de Hernan Gonzales và Diogo Veloso, lần đầu tiên tới nước này và bắt đầu mở rộng ảnh hưởng của Phương tây tại đây.

Nhưng năm 1594, vương quốc Ayutthaya của người Thái một lần nữa lại tiến công Chân Lạp, tàn phá Longvek. Vua Satha I của Campuchia phải chạy trốn. Sự sụp đổ của Lovek như mở màn một thảm họa mà Campuchia không khi nào gượng lại được nữa, đồng thời việc này cũng tạo thời cơ can thiệp cho người Tây Ban Nha. Năm 1596, Blas Ruiz de Hernan Gonzales và Diogo Veloso giúp vua Satha quay về Campuchia lấy lại Lovek. Tuy nhiên, năm 1598, sự can thiệp của người Tây Ban Nha cũng chấm hết, do đoàn quân này bị sát hại cùng với vua Satha trong nội chiến giữa những người Khmer với nhau .
Sang đầu thế kỷ 17, Campuchia có sự gắng gượng không thay đổi đôi chút dưới thời vua Chey Chettha II, tuy không hề bằng những thời kỳ trước đặc biệt quan trọng là thời Angkor, với việc xây dựng một Thành Phố Hà Nội mới tại Oudong năm 1618. Vua Chey Chettha II đã lan rộng ra quan hệ với chúa Nguyễn ở Đàng Trong của Nước Ta, để cân đối tác động ảnh hưởng từ vương quốc Ayutthaya của Vương Quốc của nụ cười. Đồng thời Chey Chettha II cũng giao thương mua bán với người Hà Lan, cho họ mở một nhà máy sản xuất ở Oudong năm 1620 .
Từ giữa thế kỷ 17 trở đi, Campuchia trở nên suy yếu trầm trọng trước hai láng giềng hùng mạnh và tham vọng bành trướng là Xiêm và Đàng Trong ( Nước Ta ). Sự định cư của người Việt ở châu thổ sông Cửu Long từ đầu thế kỷ 17 dẫn tới việc họ sáp nhập trọn vẹn vùng đó vào năm 1757, do đó Campuchia mất một trong những vùng chủ quyền lãnh thổ phong phú nhất của họ và bị ngăn đường tiến ra biển Đông. ở phía tây người Thái liên tục xâm lấn và sáp nhập những tỉnh Battambang, Siem Reap vào chủ quyền lãnh thổ của họ. Khi người Pháp tới Đông Dương bảo lãnh Campuchia từ năm 1863 đã dần lấy lại phần chủ quyền lãnh thổ Battambang, Siem Reap từ Xiêm La .

Giai đoạn thuộc địa Pháp: Bản đồ Campuchia (bảo hộ) và Nam Kỳ (thuộc địa) của Pháp khoảng năm 1863-1876 (thời kỳ đầu Campuchia nằm dưới sự bảo hộ của Pháp 1863-1890).

Năm 1863 vua Norodom ký một hiệp ước với Pháp để xây dựng một chính quyền sở tại bảo lãnh trên toàn vương quốc nhờ vậy Campuchia thoát khỏi rủi ro tiềm ẩn bị Xiêm và Đại Nam thôn tính trọn vẹn. Dần dần quốc gia này rơi vào quyền quản lý thuộc địa của Pháp. Năm 1906, Pháp gây chiến với Xiêm và giành lại 4 tỉnh vùng tây-bắc từng bị người Xiêm chiếm trong thế kỷ 18,19 là Battambang, Siem Reap, Meanchey, Oddar. Trong Chiến tranh quốc tế thứ hai, người Nhật được cho phép chính phủ nước nhà Pháp ( cơ quan chính phủ Vichy ) đang hợp tác với Đức Phát xít liên tục quản lý Campuchia và những chủ quyền lãnh thổ Đông Dương khác, nhưng họ cũng nuôi dưỡng chủ nghĩa vương quốc Khmer. Campuchia lại được hưởng một thời kỳ độc lập ngắn năm 1945 trước khi quân Đồng Minh tái lập quyền trấn áp của Pháp .
Vua Norodom Sihanouk, người từng được Pháp lựa chọn để kế vị Sisowath Monivong năm 1941, nhanh gọn chiếm lấy vị trí chính trị TT khi ông tìm cách trung lập hóa những người cánh tả và những đối thủ cạnh tranh cộng hòa và nỗ lực đàm phán những điều kiện kèm theo hoàn toàn có thể gật đầu được để giành lấy độc lập từ tay người Pháp. ” Cuộc thập tự chinh giành độc lập ” của Sihanouk dẫn tới việc người Pháp miễn cưỡng bằng lòng trao lại chủ quyền lãnh thổ cho ông. Một thoả thuận từng phần được đưa ra tháng 10 năm 1953. Sau đó Sihanouk công bố rằng việc làm đòi độc lập đã hoàn thành xong và thắng lợi quay trở lại Phnom Penh .

Chính phủ đầu tiên của Sihanouk: Những nỗ lực của Việt Minh trong Kháng chiến chống Pháp đã đem lại kết quả. Theo Hiệp ước Geneva về Đông Dương, Việt Minh đang đóng trên lãnh thổ của Campuchia tập kết ra Bắc Việt Nam, quân Pháp phải rút khỏi Đông Dương. Chính quyền do Sihanouk xây dựng một Campuchia độc lập, thân thiện với Bắc Việt Nam và các đồng minh.

Trung lập là yếu tố cơ bản của chủ trương đối ngoại Campuchia trong những thập kỷ 1950 và 1960. Tuy nhiên, cơ quan chính phủ Campuchia kiến thiết xây dựng quan hệ tốt đẹp với khối Xã Hội Chủ nghĩa, nhận viện trợ to lớn từ Liên Xô và Trung Quốc, giúp sức to lớn quân Giải Phóng Nước Ta. Tới giữa thập kỷ 1960, nhiều phần tại những tỉnh phía đông Campuchia được dùng làm những địa thế căn cứ cho quân đội Bắc Nước Ta và những lực lượng Việt Cộng ( NVA / VC ) hoạt động giải trí chống lại Nam Nước Ta, cảng Sihanoukville được thiết kế xây dựng và sử dụng để tiếp tế cho họ. Song song với việc đó là sản phẩm & hàng hóa từ Hạ Lào qua hướng đông bắc Campuchia vào Nước Ta. Campuchia trở thành mắt xích quan trọng của những tuyến Đường Hồ Chí Minh, trước năm 1970, hầu hết sản phẩm & hàng hóa được chuyển qua đây .
Khi những hoạt động giải trí của NVA / VC tăng lên, Hoa Kỳ và Nam Nước Ta mở màn quan ngại, vào năm 1969, Hoa Kỳ khởi đầu một chiến dịch ném bom rải thảm dài mười bốn tháng nhắm vào những cơ sở của NVA / VC khiến nước này rơi vào thực trạng bất ổn định. Hoa Kỳ công bố rằng chiến dịch ném bom chỉ diễn ra ở vùng không lớn hơn mười, và sau này là hai mươi dặm bên trong biên giới Campuchia, những vùng nơi có dân Campuchia sinh sống đã được NVA di tán .
Những cuộc ném bom này gây ra thương vong rất lớn cho dân Campuchia, vốn không quen với cuộc chiến tranh như dân Nước Ta. Hoàn toàn không có việc sơ tán dân như công bố, đơn thuần vì quân Mỹ và Nam Nước Ta không đến những vùng bị ném bom, được cho là còn Quân đội Nhân dân Nước Ta và những lực lượng Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Nước Ta. Từ vị thế trung lập Campuchia bị lôi kéo vào cuộc Chiến tranh Nước Ta .
Trong suốt thập kỷ 1960, chính trị trong nước Campuchia bị chia rẽ. Chống đối nổi lên bên trong những tầng lớp trung lưu và cánh tả gồm cả những chỉ huy từng được giảng dạy ở Pháp như Son Sen, Ieng Sary, và Saloth Sar ( sau này được gọi là Pol Pot ), những người này đã chỉ huy một cuộc nổi dậy dưới sự chỉ huy bí hiểm của Đảng cộng sản Campuchia ( CPK ). Sihanouk gọi những người nổi dậy đó là Khmer Rouge, dịch đúng mực là ” Khmer đỏ. ” Nhưng cuộc bầu cử QH năm 1966 cho thấy cánh tả được ủng hộ nhiều hơn, và tướng Lon Nol đã lập ra một chính phủ nước nhà, sống sót tới tận năm 1967. Trong tiến trình 1968 và 1969, cuộc nổi dậy ngày càng tồi tệ. Tháng 8, 1969, tướng Lon Nol lập ra một cơ quan chính phủ mới. Hoàng tử Sihanouk đi ra quốc tế để chăm nom sức khoẻ từ tháng 1 năm 1970 .

Cộng hòa Khmer và cuộc chiến: Tháng 3, 1970, khi hoàng tử Sihanouk đang vắng mặt, tướng Lon Nol lật đổ hoàng tử Sihanouk và nắm lấy quyền lực. Sơn Ngọc Thành tuyên bố ủng hộ chính phủ mới. Ngày 9 tháng 10, chế độ quân chủ ở Campuchia bị bãi bỏ, và đất nước được đổi tên thành Cộng hòa Khmer.

TP.HN khước từ nhu yếu của chính phủ nước nhà mới đòi họ rút quân. Khoảng từ 2000 – 4.000 người Campuchia từng tới Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1954 quay trở lại Campuchia, được những binh sĩ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tương hỗ. Để đáp lại, Hoa Kỳ phân phối viện trợ vũ khí cho những lực lượng của chính phủ nước nhà mới, và họ lao vào đại chiến chống lại cả những kẻ làm mưa làm gió bên trong và cả những lực lượng Quân đội Nhân dân Nước Ta .
Tháng 4 năm 1970, Tổng thống Mỹ Nixon công bố với công chúng rằng những lực lượng trên bộ của Mỹ và Nam Nước Ta đã tiến vào Campuchia trong một chiến dịch nhằm mục đích tàn phá những vùng địa thế căn cứ của NVA tại Campuchia ( xem Cuộc xâm nhập Campuchia ). Người Mỹ ném bom Campuchia trong hơn một năm. Những cuộc phản đối diễn ra tại những trường ĐH Mỹ, dẫn tới cái chết của bốn sinh viên tại Kent State, ủng hộ việc rút quân Mỹ khỏi Nước Ta .
Dù một số lượng lớn trang thiết bị đã bị Hoa Kỳ và những lực lượng Nam Nước Ta chiếm được và phá huỷ, chủ trương ngăn ngừa những lực lượng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vẫn tỏ ra không thành công xuất sắc. Quân Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vận động và di chuyển sâu hơn vào bên trong Campuchia để tránh những cuộc hành quân của Hoa Kỳ và Nam Nước Ta. Các đơn vị chức năng NVA tràn qua những vị trí quân sự chiến lược của Campuchia trong khi CPK lan rộng ra những cuộc tiến công quy mô nhỏ vào những đường thông tin liên lạc .
Trong ban chỉ huy Cộng hòa Khmer có thực trạng không thống nhất giữa ba thành viên chính : Lon Nol, Sirik Matak bạn bè họ của Sihanouk, và chỉ huy Quốc hội In Tam. Lon Nol vẫn nắm quyền lực tối cao một phần nhờ bởi không có ai đã được chuẩn bị sẵn sàng để thế chỗ ông. Năm 1972, một hiến pháp sinh ra, nghị viện được bầu ra, và Lon Nol trở thành tổng thống. Nhưng thực trạng không thống nhất, những yếu tố về việc nâng lực lượng quân đội 30.000 người lên hơn 200.000, và thực trạng tham nhũng tràn ngập làm suy yếu chính quyền sở tại hành chính và quân đội .
Cuộc nổi dậy của những người cộng sản bên trong Campuchia liên tục vững mạnh, và được phân phối trang bị cũng như ủng hộ quân sự chiến lược từ phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Pol Pot và Ieng Sary nắm được quyền chỉ huy lực lượng cộng sản do người Nước Ta giảng dạy, nhiều người trong số đó đã bị thanh lọc. Cùng lúc đó những lực lượng của Đảng cộng sản Campuchia trở nên mạnh hơn và độc lập hơn khỏi quyền trấn áp của người Nước Ta. Tới năm 1973, CPK đã đánh những trận lớn chống lại những lực lượng chính phủ nước nhà mà không cần hoặc có rất ít sự tương hỗ từ phía Quân đội Nhân dân Nước Ta, họ trấn áp gần 60 % chủ quyền lãnh thổ Campuchia và 25 % dân số .
nhà nước đã ba lần nỗ lực đàm phán với những người nổi dậy nhưng không mang lại hiệu quả, nhưng tới năm 1974, CPK đã hoạt động giải trí thành những nhóm tách biệt với nhau và một số ít lực lượng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã chuyển vào trong miền Nam Nước Ta. Quyền trấn áp của Lon Nol bị giảm xuống chỉ còn những vùng bao quanh thành phố và những đường luân chuyển chính. Hơn hai triệu người tị nạn cuộc chiến tranh sống ở Phnom Penh và những thành phố khác .
Vào ngày đầu năm 1975, quân cộng sản tung ra một cuộc tiến công lê dài 117 ngày và vô cùng ác liệt làm sụp đổ chính quyền sở tại Cộng hòa Khmer. Những cuộc tiến công đồng thời xung quanh vành đai Phnom Penh ghìm chặt những lực lượng cộng hòa, trong khi những đơn vị chức năng của CPK vượt qua và chiếm quyền trấn áp vùng tiếp tế kế hoạch là hạ lưu sông Cửu Long. Chiến dịch không vận phân phối vũ khí và lương thực do Hoa Kỳ thực hiện đã chấm hết khi Quốc hội nước này phủ nhận viện trợ thêm cho Campuchia. Phnom Penh và những thành phố khác bị tiến công bằng rocket hàng ngày gây ra thương vong cho hàng nghìn thường dân. nhà nước Lon Nol đầu hàng ngày 17 tháng 4, 5 ngày sau khi phái đoàn Hoa Kỳ rời khỏi Campuchia .

Campuchia dân chủ (1975-1979): Ngay sau khi giành chiến thắng, Chính phủ Khmer ra lệnh sơ tán dân ra khỏi tất cả các thành phố và thị trấn, đưa những người dân thành thị tới những vùng nông thôn để làm việc như những nông dân,

Hàng ngàn người đã chết đói và chết vì bệnh tật trước khi CPK giành được chính quyền sở tại, trong thời hạn tản cư sau đó và vì những hậu quả của nó. Nhiều người bị buộc phải rời khỏi những thành phố và định cư tại những ngôi làng mới được lập nên, thiếu lương thực, dụng cụ lao động và chăm nom y tế. Nhiều người đã đánh mất năng lực tự kiếm sống để sống sót trong thiên nhiên và môi trường nông nghiệp. Hàng ngàn người chết đói trước khi mùa màng được thu hoạch. Thiếu ăn và suy dinh dưỡng – ở bờ vực của nạn đói – là điều xảy ra liên tục trong nhiều năm
Hoàng tử Sihanouk từ chức nguyên thủ vương quốc ngày 4 tháng 4. Vào ngày 14 tháng 4, sau khoá họp tiên phong, PRA thông tin rằng Khieu Samphan sẽ làm quản trị hội đồng chỉ huy vương quốc trong nhiệm kỳ 5 năm .. Hoàng tử Sihanouk bị quản thúc tại gia. Những tàn tích của xã hội cũ bị xoá bỏ và tôn giáo, đặc biệt quan trọng là Phật giáo và Thiên chúa giáo, bị đàn áp .. Campuchia không có mạng lưới hệ thống tiền tệ cũng như mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước .
Cuộc sống dưới chính quyền sở tại Campuchia dân chủ rất ngặt nghèo và bạo tàn. Ở nhiều vùng trong nước, người dân bị bố ráp và bị hành quyết vì tội nói tiếng quốc tế, đeo kính, bới rác kiếm thức ăn, và thậm chí còn là thút thít khi có người thân trong gia đình qua đời. Những doanh nghiệp và những quan chức thời trước bị săn đuổi một cách tàn khốc và bị giết chết cùng hàng loạt mái ấm gia đình họ ..
Chưa có những ước tính đúng mực về số lượng người đã chết trong quy trình tiến độ 1975 và 1979, nhưng có lẽ rằng hàng trăm ngàn người đã bị hành quyết một cách tàn tệ bởi chính quyền sở tại Khmer đỏ .
Quan hệ của nước Campuchia dân chủ với Nước Ta và Vương Quốc của nụ cười trở nên xấu đi nhanh gọn vì những cuộc xung đột biên giới và độc lạ về ý thức hệ. Mặc dù theo chủ nghĩa cộng sản, CPK có tư tưởng dân tộc bản địa rất nặng, và thanh trừng đa phần những thành viên của họ từng sống tại Nước Ta. Campuchia dân chủ thiết lập những mối quan hệ ngặt nghèo với Trung Quốc, và cuộc xung đột Campuchia-Việt Nam đã trở thành một phần của sự cạnh tranh đối đầu giữa Trung Quốc và Liên Xô trong đó Moskva tương hỗ Nước Ta. Các cuộc xung đột biên giới ngày càng tệ hại khi Campuchia dân chủ tiến công quân sự chiến lược vào những làng mạc nằm sâu trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta. Tháng 12 năm 1977, Campuchia chấm hết quan hệ ngoại giao với Thành Phố Hà Nội, buộc tội Nước Ta có mưu đồ xây dựng một Liên bang Đông Dương. Giữa năm 1978, những lực lượng Nước Ta tiến công Campuchia, tiến sâu khoảng chừng 30 km rồi rút lui trước khi mùa mưa diễn ra .
Lý do để Trung Quốc ủng hộ CPK là vì họ muốn ngăn ngừa trào lưu link toàn thể Đông Dương nhằm mục đích giữ vững lợi thế quân sự chiến lược của mình trong vùng .

Cộng hòa Nhân dân Campuchia (1979 – 1993): Tháng 12, 1978, Việt Nam thông báo thành lập Mặt trận Campuchia thống nhất bảo vệ quốc gia (KUFNS) dưới sự lãnh đạo của Heng Samrin, một cựu chỉ huy trong quân đội Campuchia Dân chủ. Nó bao gồm những người Khmer cộng sản còn ở lại Việt Nam sau năm 1975 và các viên chức ở khu vực phía đông – như Heng Samrin và Hun Sen – người từng chạy sang Việt Nam từ Campuchia năm 1978. Cuối tháng 12 năm 1978, các lực lượng Việt Nam tấn công tổng lực vào Campuchia, chiếm Phnom Penh vào ngày 7 tháng 1, đuổi những tàn quân của nước Campuchia Dân chủ chạy về phía tây sang Thái Lan.

Được Nước Ta hậu thuẫn, ngày 8 tháng 1 năm 1979 Hội đồng Nhân dân Cách mạng nước Cộng hòa Nhân dân Campuchia do Heng Samrin làm quản trị đã được xây dựng. Tuy vậy chính quyền sở tại này chỉ được 1 số ít nước cộng sản công nhận và chưa tự bảo vệ được mà vẫn cần đến sự xuất hiện của quân đội Nước Ta. Năm 1981, Cộng hòa Nhân dân Campuchia tổ chức triển khai bầu QH và phát hành hiến pháp .
Trong thời hạn này, Campuchia Dân chủ của Khmer Đỏ vẫn giữ được ghế đại diện thay mặt cho Campuchia ở Liên Hiệp Quốc .
Năm 1989, Nước Ta hoàn thành xong việc rút quân khỏi Campuchia. Các nỗ lực Phục hồi tự do diễn ra sôi động trong thời hạn 1989 và 1991 với hai hội nghị quốc tế ở Paris, và một phái đoàn gìn giữ độc lập Liên Hiệp Quốc trợ giúp duy trì ngừng bắn .
Ngày 23 tháng 10 năm 1991, Hội nghị Paris tái họp để ký kết một thỏa ước tổng thể và toàn diện, trao cho Liên Hiệp Quốc quyền giám sát ngừng bắn, hồi hương người tị nạn Khmer dọc theo biên giới Xứ sở nụ cười Thái Lan, giải giáp và giải ngũ những phe xung đột, chuẩn bị sẵn sàng thực thi bầu cử tự do. Hoàng thân Sihanouk, quản trị Hội đồng Quốc gia Tối cao Campuchia ( SNC ), và những thành viên khác của SNC trở lại Phnom Penh tháng 11 năm 1991, khởi đầu quy trình hòa giải tại Campuchia. Phái đoàn Tối cao Liên Hiệp Quốc về Campuchia ( UNAMIC ) được tiến hành cùng thời hạn đó để duy trì liên lạc giữa những phe phái, khởi đầu những chiến dịch tháo mìn và đưa người tị nạn, khoảng chừng 370 ngàn người, quay trở lại từ Xứ sở nụ cười Thái Lan .
Trong cuộc bầu cử do Liên Hiệp Quốc tổ chức triển khai năm 1993, có hơn 4 triệu người Campuchia ( chừng 90 % số người trong độ tuổi bầu cử ) bỏ phiếu, mặc dầu Khmer Đỏ, vốn không chịu giải giáp và giải ngũ, tìm cách rình rập đe dọa và ngăn ngừa một số ít người tham gia bầu cử. Đảng FUNCINPEC của hoàng thân Ranariddh nhận được nhiều phiếu nhất, khoảng chừng 45,5 % số phiếu, tiếp theo là đảng Nhân dân của Hun Sen, rồi đến đảng Dân chủ Tự do Phật giáo .
Đảng FUNCINPEC tiếp đó xây dựng chính phủ nước nhà liên minh với những đảng phái tham gia bầu cử, với QH gồm 120 thành viên. Quốc hội trải qua hiến pháp mới ngày 24 tháng 9, theo đó Campuchia sẻ là một vương quốc quân chủ lập hiến, đa đảng, tự do, với cựu hoàng thân Sihanouk được đưa lên làm vua trở lại. Hoàng thân Ranariddh và Hun Sen trở thành Thủ tướng thứ nhất và thứ hai trong nhà nước Hoàng gia Campuchia ( RGC ) .

Vương quốc Campuchia (1993 – hiện tại): Đảng Nhân dân Campuchia – CPP dần dần dẹp yên Khmer đỏ và thanh trừng các thành phần Hoàng Gia chống đối. Các lực lượng Khmer Đỏ cuối cùng phải đầu hàng năm 1998. Sau các cuộc xung đột vũ trang giữa các đảng kình địch nhau khiến hơn 100 người chết, Hun Sen tiến hành đảo chính giành chính quyền, hoàng thân Ranariddh bị phế truất, và Hun Sen trở thành Thủ tướng duy nhất.

Giới lãnh đạo đảng FUNCINPEC quay trở lại Cambodia sau cuộc bầu cử Quốc hội năm 1998. Trong cuộc bầu cử đó, đảng CPP giành được 41% số phiếu, đảng FUNCINPEC được 32%, và đảng của Sam Rainsy (SRP) được 13%. Do tình hình bạo lực chính trị và việc thiếu tiếp cận từ giới truyền thông, nhiều quan sát viên quốc tế cho rằng có nhiều sai phạm nghiêm trọng trong cuộc bầu cử. Đảng CPP và FUNCINPEC lập một chính phủ liên hiệp mới, trong đó CPP đóng vai trò đối tác chính.

Do tình hình sức khỏe thể chất ngày càng kém đi, năm 2004, vua Sihanouk công bố thoái vị, ở lại Bắc Kinh và Bình Nhưỡng để chữa bệnh. Hoàng thân Sihamoni được truyền ngôi và trở thành vua mới của Campuchia .
Ngày 4 tháng 10 năm 2004, Quốc hội Campuchia phê chuẩn thỏa thuận hợp tác với Liên Hiệp Quốc về việc thiết lập một tòa án nhân dân xét xử tội ác của những quan chức hạng sang Khmer Đỏ. Các vương quốc bảo trợ cam kết hỗ trợ vốn 43 triệu USD kinh tế tài chính cho TANDTC, dự kiến lê dài trong 3 năm, trong khi chính quyền sở tại Campuchia cũng góp thêm phần của mình là 13,3 triệu USD. Tòa án dự kiến sẽ khởi đầu xét xử những quan chức cấp cao của Khmer Đỏ vào năm 2008 .

Bản đồ Google Maps của Campuchia

Source: https://thomaygiat.com
Category: Điện Nước