Các dụng cụ cần thiết trong hàn mạch điện tử – Trung tâm CAD/CAM

1. Giới thiệu bộ dụng cụ cầm tay

1.1 Dụng cụ hàn

Dụng cụ hàn gồm có : Mỏ hàn và đế mỏ hàn ( xem hình vẽ 1.1 )

• Mỏ hàn là dụng cụ được sử dụng để nung nóng chảy chì hàn, giúp hàn chặt chân linh kiện với bảng mạch, hay giữa các linh kiện với nhau.
• Đế mỏ hàn: là nơi giữ mỏ hàn khi không dùng (vẫn còn nóng). Vì khi đang sử dụng mỏ hàn rất nóng và có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng cũng như các vật dụng xung quanh nếu chạm phải. Ngoài ra đế mỏ hàn cũng là nơi giữ nhựa thông để thuận tiện hơn cho công việc hàn mạch.

Cách sử dụng mỏ hàn: (Thời gian đầu có thể cho 2 sinh viên cùng hàn một board mạch, một người giữ linh kiện người còn lại hàn, sau đó hoán đổi lại vai trò cho nhau). Trình tự thực hiện sử dụng mỏ hàn để hàn linh kiện:

• Chấm mỏ hàn vào nhựa thông để rửa sạch mỏ hàn, giúp việc hàn mạch dễ dàng hơn.
• Cho mỏ hàn tiếp xúc với mối hàn để truyền nhiệt.
• Cho chì hàn vào mối hàn, chì hàn sẽ chảy đều khắp mối hàn.
• Đồng thời rút chì hàn và mỏ hàn ra khỏi mối hàn.
• Kiểm tra lại mối hàn:
• Mối hàn phải chắc chắn.
• Mối hàn ít hao chì.
• Mối hàn bóng đẹp.

Chú ý : Chọn mỏ hàn điện sử dụng điện trở đốt nóng, không dùng dạng mỏ hàn đốt nóng theo nguyên tắc ngắn mạch thứ cấp biến áp. Công suất của mỏ hàn thường thì là 40W. Sử dụng mỏ hàn với công xuất lớn hơn thì hoàn toàn có thể phát sinh những yếu tố sau :

• Nhiệt lượng quá lớn từ mỏ hàn khi tiếp xúc với linh kiện có thể làm hỏng linh kiện.

• Nhiệt lượng quá lớn gây tình trạng oxy hóa bề mặt các dây dẫn bằng đồng ngay lúc hàn, và mối hàn lúc này sẽ khó hàn hơn. Ngoài ra nhiệt lượng lớn cũng có thể làm cháy nhựa thông (dùng kèm khi hàn) và bám thành lớp đen tại mối hàn, làm giảm độ bóng và tính thẩm mỹ của mối hàn.
• Nhiệt lượng quá lớn đòi hỏi người sử dụng phải khéo léo để truyền nhiệt thật nhanh và đủ vào nơi hàn.
• Nhiệt lượng quá lớn cũng có thể làm gãy mũi hàn.

Một vài điểm lưu ý khi sử dụng mỏ hàn:

• Sau khi hàn xong phải tắt mỏ hàn ngay, để bảo vệ đầu mỏ hàn. Tránh tình trạng gãy mũi mỏ hàn do vẫn cấp nguồn cho mỏ hàn quá lâu mà không dùng.
• Mỏ hàn khi tạm thời không sử dụng phải đặt ngay vào đế mỏ hàn, tránh gây nguy hiểm cho các vật xung quanh cũng như người dùng.

1.2 Chì hàn và nhựa thông

1.2.1 Chì hàn:(xem hình 1.2)

Chì hàn được sử dụng để liên kết mối hàn .

•  Chì hàn dùng trong quá trình lắp ráp các mạch điện tử là loại chì hàn dễ nóng chảy, nhiệt độ nóng chảy khoảng 60oC đến 80oC. Loại chì hàn thường gặp trong thị trường Việt Nam ở dạng sợi ruột đặc (cuộn trong lõi hình trụ), đường kính sợi chì hàn khoảng 1mm. Sợi chì hàn này đã được bọc một lớp nhựa thông ở mặt ngoài (đối với một số chì hàn của nước ngoài, thì lớp nhựa thông này thường nằm ở trong lõi của sợi chì hàn). Lớp nhựa thông này dùng làm chất tẩy ngay trong quá trình nóng chảy chì tại điểm cần hàn.

•  Đối với những loại chì hàn có bọc sẵn một lớp nhựa thông thì màu sắc của nó sẽ bóng hơn là những sợ chì không có lớp nhựa thông bên ngoài.

1.2.2  Nhựa thông:( xem hình 1.3)

•  Nhựa thông có tên gọi là chloro-phyll, nó là một loại diệp lục tố lấy từ cây thông, thường thì nhựa thông ở dạng rắn, có màu vàng nhạt (khi không chứa tạp chất).
•  Ngoài việc sử dụng nhựa thông trong lúc hàn thì nhựa thông còn được pha với hỗn hợp xăng và dầu lửa để phủ lên mạch in, nhằm mục đích bảo vệ mạch in tránh bị oxy hóa, đồng thời giúp cho việc hàn mạch in sau này được dễ dàng hơn. Ngoài ra việc phủ một lớp nhựa thông trên mạch in còn tăng tính thẩm mỹ cho mạch in.

Công dụng của nhựa thông:

•  Rửa sạch (dùng làm chất tẩy) nơi cần hàn để chì dễ bám chặt.
•  Sau khi hàn thì nhựa thông sẽ phủ trên bề mặt của mối hàn làm cho mối hàn bóng đẹp, đồng thời nó sẽ cách ly mối hàn với môi trường xung quanh (tránh bị oxy hóa, bảo vệ mối hàn khỏi nhiệt độ, độ ẩm, …).
•  Giảm nhiệt độ nóng chảy của chì hàn.

Các lưu ý khi sử dụng chì hàn và nhựa thông:

• Chì hàn khi hàn nên đưa vào mối hàn, tránh đưa chì hàn vào mỏ hàn (mỏ hàn có thể hút chì hàn gây hao chì).
•  Khi sử dụng nhựa thông nên để vào đế mỏ hàn để tránh vỡ vụn nhựa thông.

1.3 Kềm

Trong quy trình lắp ráp, thay thế sửa chữa thường thì ta phải dùng đến hai loại kềm thông dụng đó là : kềm cắt và kềm mỏ nhọn ( đầu nhọn ) .

1.3.1 Kềm cắt (xem hình 1.4)

Công dụng:

•  Cắt chân linh kiện trong quá trình hàn mạch.
•  Cắt các đoạn dây chì.
•  Cắt dây dẫn nối mạch.

Lưu ý:

•   Mỗi loại kềm cắt chỉ cắt được dây dẫn có đường kính tối đa thích hợp.
•   Nếu dùng các loại kềm cắt nhỏ để cắt các vật dụng có đường kính quá lớn có thể làm hư hỏng kềm.

1.3.2 Kềm mỏ nhọn (xem hình 1.5)

Công dụng:

•   Dùng để giữ các đoạn dây đồng (khi xi chì).
•   Dùng để giữ các chân linh kiện khi hàn.
•   Dùng để giữ các đoạn dây.
•   Dùng để bóc vỏ dây dẫn.

Lưu ý:

•  Không dùng kềm mỏ nhọn để bẻ các vật cứng vì nó có thể gây hỏng kềm (nên dùng kềm kẹp mỏ bằng để bẻ hay uốn các vật cứng).
•  Không dùng kềm này như búa. Vì điều này sẽ làm cho kềm mỏ nhọn bị
• Ccứng khi mở ra hay đóng lại, gây khó khăn khi sử dụng.

1.4 Các dụng cụ khác:

Ngoài những dụng cụ thường thì đã được ra mắt ở trên thì trong lúc thực hành thực tế, sinh viên cũng cần sử dụng thêm một vài loại dụng cụ khác :

•   Dao: Sử dụng để cạo sạch lớp oxit bao quanh dây, đoạn chân linh kiện hay mối hàn. Dao còn sử dụng để gọt lớp nhựa bao quanh dây dẫn.
•  Giấy nhám: Sử dụng thay thế dao khi cần phải làm sạch lớp oxit.
•   Nhíp gắp linh kiện: sử dụng để tháo hoặc lắp linh kiện trên mạch.

Source: https://thomaygiat.com
Category : Điện Tử