Năng lực truyền thông của công chúng: Từ quan niệm chung đến tư duy giá trị

( LLCT&TT ) Năng lực truyền thông của công chúng là khái niệm tương đối mới lạ trong nghiên cứu và điều tra truyền thông tại Nước Ta. Năng lực truyền thông của công chúng được hiểu là năng lực tiếp cận, nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông. Quan niệm này tôn vinh vai trò của công chúng trong việc sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông vì sự tăng trưởng của bản thân và xã hội. Khi công chúng biết cách sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông một cách hài hòa và hợp lý, nghĩa vụ và trách nhiệm và có đạo đức thì năng lực ấy trở thành giá trị của công chúng .

1. Đặt vấn đề

Năng lực truyền thông nói chung và năng lực truyền thông của công chúng nói riêng là địa hạt mới trong nghiên cứu truyền thông tại Việt Nam. Quan niệm về năng lực truyền thông của công chúng cũng vì vậy chưa có sự thống nhất. Đây là năng lực tự có, tự rèn luyện trong quá trình công chúng sử dụng các phương tiện truyền thông hay đây là năng lực cần được bồi dưỡng, giáo dục như phẩm chất thiết yếu của công dân trong xã hội thông tin? Những câu hỏi này cần được giải đáp trong bối cảnh bùng nổ truyền thông xã hội với hàng loạt các vấn nạn như tin giả, phát ngôn thù ghét, bắt nạt trên mạng, thông tin xấu độc…

Bạn đang đọc: Năng lực truyền thông của công chúng: Từ quan niệm chung đến tư duy giá trị

Nhận thức được tầm quan trọng của năng lực truyền thông so với sự tăng trưởng của cá thể và xã hội, tất cả chúng ta sẽ có cách tiếp cận tương thích hơn với những vấn nạn truyền thông lúc bấy giờ. Với sự tăng trưởng đầy phức tạp của truyền thông xã hội, những vấn nạn truyền thông sẽ không biến mất mà còn ngày càng tăng về khoanh vùng phạm vi, mức độ. Việc tăng cường những thiết chế, công cụ và giải pháp quản trị hoàn toàn có thể giảm bớt khoanh vùng phạm vi, mức độ của chúng nhưng không hẳn là giải pháp triệt để. Chính vì thế, chỉ khi công chúng trở thành người dùng uyên bác hơn, những vấn nạn truyền thông mới hoàn toàn có thể được khắc phục .

Sử dụng 1 số ít tài liệu từ điều tra và nghiên cứu khảo sát “ Năng lực truyền thông như năng lực thôi thúc sự tăng trưởng của xã hội ” được thực thi với 140 đối tượng người tiêu dùng là nhà phân phối nội dung truyền thông, nhà quản trị truyền thông, nhà nghiên cứu truyền thông và công chúng truyền thông, bài viết này nhằm mục đích giải thuật khái niệm “ năng lực truyền thông của công chúng ”, từ đó, xác lập những yếu tố cấu thành và đàm đạo hướng tiếp cận nâng cao năng lực này. Nhận thức đúng và đủ về năng lực truyền thông của công chúng sẽ là xuất phát điểm quan trọng để tìm kiếm và thực thi những giải pháp phát minh sáng tạo cho những vấn nạn xảy ra trong truyền thông lúc bấy giờ .

2. Giải mã khái niệm năng lực truyền thông của công chúng

Năng lực truyền thông thường được hiểu trên ba phương diện : năng lực truyền tải thông tin của phương tiện đi lại truyền thông ( năng lực kỹ thuật ) ; năng lực sản xuất thông tin của chủ thể truyền thông ( năng lực phát minh sáng tạo của nhà báo ) và năng lực tiếp đón thông tin của công chúng ( năng lực truyền thông của công chúng ). Năng lực truyền thông đa phần được hiểu là năng lực của nhà truyền thông, gắn liền với hoạt động giải trí huấn luyện và đào tạo nghề nghiệp trong cơ sở giáo dục và tu dưỡng nhiệm vụ trong thực tiễn việc làm .

Tuy nhiên, trong xã hội thông tin, khái niệm năng lực truyền thông ngày càng được nhìn nhận nhiều hơn từ phía công chúng như năng lực để hiện thực hóa quyền và nhu yếu tiếp cận thông tin. UNESCO gọi năng lực này là năng lực truyền thông và thông tin ( truyền thông and information literacy ), gồm có năng lực thông tin và năng lực truyền thông. Trong khi năng lực thông tin bao hàm năng lực tìm kiếm, tiếp cận, tổ chức triển khai, sử dụng, truyền tải và giải quyết và xử lý thông tin thì năng lực truyền thông tập trung chuyên sâu vào việc sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông cho mục tiêu bày tỏ bản thân, tham gia xã hội và sản xuất thông tin .

Theo UNESCO, năng lực thông tin gồm có : Xác định và làm rõ những nhu yếu thông tin ; tìm kiếm và tiếp cận thông tin ; tổ chức triển khai thông tin ; sử dụng thông tin một cách có đạo đức ; truyền tải thông tin và sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông để giải quyết và xử lý thông tin. Năng lực truyền thông gồm có : Hiểu được vai trò, công dụng của truyền thông trong xã hội dân chủ ; hiểu được điều kiện kèm theo trong đó truyền thông hoàn toàn có thể triển khai những công dụng của mình ; nhìn nhận phản biện nội dung truyền thông ; sử dụng truyền thông để bày tỏ quan điểm và tham gia xã hội và những kiến thức và kỹ năng thiết yếu để sản xuất nội dung của người dùng ( 1 ) .

Một trong những góc nhìn quan trọng của năng lực thông tin và truyền thông mà UNESCO nhấn mạnh vấn đề là việc sử dụng thông tin “ có đạo đức ”. Công chúng sử dụng thông tin để phân phối nhu yếu, mục tiêu của bản thân nhưng không được gây tổn hại đến người khác đồng thời tương thích với những chuẩn mực xã hội. Năng lực truyền thông của công chúng theo nghĩa đó được bộc lộ trên cả phương diện lý tính và đạo đức. Theo UNESCO, để tu dưỡng năng lực truyền thông và thông tin, nhà giáo dục cần chăm sóc đến những chủ đề như công dụng của truyền thông và những điều kiện kèm theo để truyền thông triển khai vừa đủ những công dụng này ; kỹ năng và kiến thức nhìn nhận thông tin trong toàn cảnh ; đạo đức thông tin ; phương pháp tìm kiếm, tiếp cận và nhìn nhận thông tin …

Baacke ( 1999 ) cho rằng, năng lực truyền thông là sự hợp thành của bốn yếu tố : năng lực phản biện truyền thông, gồm có cả năng lực nghiên cứu và phân tích nội dung truyền thông và năng lực tự nhìn nhận sự sử dụng truyền thông của cá thể ; kỹ năng và kiến thức về truyền thông và mạng lưới hệ thống truyền thông ; việc sử dụng phương tiện đi lại truyền thông, gồm có việc tiếp đón thông tin, tham gia truyền thông và năng lực sản xuất nội dung truyền thông phát minh sáng tạo ( 2 ). Thuật ngữ năng lực ( competence ) mà Baacke sử dụng xuất phát từ nghành nghề dịch vụ sinh học với ý nghĩa là năng lực phản ứng của những tế bào phôi với những tác nhân kích thích ( 3 ). Theo đó, năng lực truyền thông chính là năng lực tương tác của công chúng với những nội dung truyền thông .

Phát triển quan điểm của Baacke, Livingstone ( 2004 ) định nghĩa năng lực truyền thông của công chúng ( truyền thông literacy ) là “ năng lực tiếp cận, nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông ” ( 4 ). Năng lực này được hiểu là năng lực của công chúng trong việc sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông đại chúng và truyền thông xã hội một cách hài hòa và hợp lý, nghĩa vụ và trách nhiệm và hiệu suất cao. Theo Livingstone ( 2004 ), những thành tố của năng lực truyền thông không sống sót tách biệt mà có mối liên hệ qua lại, thôi thúc lẫn nhau. Năng lực tiếp cận là tiền đề thôi thúc những năng lực ở mức cao hơn và chính những năng lực ở mức cao hơn giúp cho năng lực tiếp cận trở thành một quy trình liên tục và năng động .

Thuật ngữ năng lực truyền thông do Livingstone đề xướng xuất phát từ cụm từ “ biết đọc, biết viết ” ( literacy ) với ý nghĩa, công chúng biết cách sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông vì sự tăng trưởng của bản thân và xã hội. Bà cho rằng, nếu như trong thế kỷ XIX, năng lực biết đọc, biết viết là nền tảng quan trọng để cá thể tham gia vào xã hội thì trong xã hội thông tin, năng lực truyền thông sẽ giúp công chúng định hình nhân sinh quan, thế giới quan, khuynh hướng hành vi và tham gia xây đắp xã hội. Tuy nhiên, trong kỷ nguyên số, năng lực truyền thông không phải là năng lực đơn thuần, đơn chiều mà là năng lực mang tính phức tạp, liên ngành, yên cầu cách tiếp cận tổng lực trong điều tra và nghiên cứu .

Susanne Ding ( 2011 ) trong bài viết Cách tiếp cận của Liên minh châu Âu với năng lực truyền thông cho rằng, “ Năng lực truyền thông là năng lực tiếp cận những phương tiện đi lại truyền thông, hiểu và nhìn nhận những phương diện khác nhau của truyền thông, nội dung truyền thông và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông trong những toàn cảnh khác nhau ” ( 5 ). Ding cho rằng, năng lực truyền thông là “ kỹ năng và kiến thức cơ bản ” không riêng gì với giới trẻ mà cả người lớn tuổi, cha mẹ, giáo viên và nhà báo. Năng lực này là tiền đề quan trọng để công dân hòa nhập vào xã hội và thực thi quyền công dân của mình trong xã hội thông tin .

Trong nghiên cứu và điều tra khảo sát “ Năng lực truyền thông như năng lực thôi thúc sự tăng trưởng của xã hội ” do nhóm điều tra và nghiên cứu quốc tế của Học viện Báo chí và Tuyên truyền thực thi năm 2017 với 140 đối tượng người dùng là nhà phân phối nội dung truyền thông, nhà quản trị truyền thông, nhà nghiên cứu truyền thông và công chúng truyền thông, khái niệm “ năng lực truyền thông ” được tiếp cận trên ba phương diện : năng lực của phương tiện đi lại / mạng lưới hệ thống truyền thông ; năng lực của chủ thể truyền thông và năng lực của công chúng. Năng lực truyền thông hầu hết được tiếp cận từ phía cơ quan báo chí truyền thông – truyền thông, nhà báo trong khi ít được tiếp cận từ phía công chúng. Điều này cho thấy, năng lực truyền thông của công chúng là khái niệm tương đối mới lạ ở Nước Ta .

Nhóm quan điểm thứ nhất cho rằng, năng lực truyền thông là tác động ảnh hưởng, ảnh hưởng tác động, hiệu suất cao của truyền thông so với công chúng ; năng lực truyền đạt thông tin đến với công chúng của mạng lưới hệ thống truyền thông và năng lực phân phối của mạng lưới hệ thống truyền thông. Nhóm quan điểm thứ hai cho rằng, năng lực truyền thông là năng lực phong cách thiết kế, truyền tải thông điệp ; năng lực hoạt động, tổ chức triển khai những nguồn lực để triển khai những chiến dịch, kế hoạch truyền thông ; năng lực phát minh sáng tạo của nhà báo trong quy trình tiếp cận, nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận và tạo ra thông điệp báo chí … Nhóm quan điểm thứ ba cho rằng, năng lực truyền thông là năng lực của công chúng trong việc sử dụng, khai thác những phương tiện đi lại truyền thông ; truyền đạt, trao đổi và tìm kiếm thông tin hiệu suất cao, năng lực nhìn nhận nguồn thông tin, năng lực sử dụng thông tin hiệu suất cao để đạt được tiềm năng đề ra .

Trên thực tiễn, việc thống nhất một khái niệm chung về năng lực truyền thông của công chúng là không khả thi. Điều này là do ý niệm về năng lực truyền thông của công chúng phụ thuộc vào vào trình độ tăng trưởng của xã hội, đặc trưng của mạng lưới hệ thống chính trị – truyền thông và tư duy về công dụng, giá trị của truyền thông. Quan niệm về năng lực truyền thông của công chúng gắn liền với tư duy lấy công chúng làm TT và được thôi thúc bởi sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ nhưng vô cùng phức tạp của truyền thông xã hội. Trong môi trường tự nhiên truyền thông phức tạp, phong phú, đa chiều, thậm chí còn hỗn loạn như lúc bấy giờ, công chúng cần trở nên khôn ngoan, uyên bác hơn trong việc sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông vì mục tiêu của bản thân và quyền lợi của xã hội. Năng lực truyền thông của công chúng theo nghĩa đó biểu lộ ở tính hài hòa và hợp lý, tính nghĩa vụ và trách nhiệm và tính đạo đức trong việc sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông của công chúng .

3. Yếu tố cấu thành năng lực truyền thông của công chúng

Năng lực truyền thông của công chúng được cấu thành từ những kỹ năng và kiến thức, hiểu biết và kiến thức và kỹ năng đơn cử. Theo Baacke ( 1997 ), quy mô năng lực truyền thông của công chúng gồm có bốn yếu tố : kiến thức và kỹ năng truyền thông ; nghiên cứu và phân tích truyền thông ; phản biện truyền thông và sử dụng truyền thông. Kiến thức truyền thông là nhận thức về cấu trúc, cơ cấu tổ chức quản lý và vận hành của mạng lưới hệ thống truyền thông và những mạng lưới hệ thống có mối liên hệ hữu cơ với nó như mạng lưới hệ thống chính trị, kinh tế tài chính, công nghệ tiên tiến, lao lý và đạo đức. Kiến thức truyền thông cũng gồm có hiểu biết về tính năng, vai trò, giá trị của truyền thông vốn được lao lý bởi thiết chế chính trị, kinh tế tài chính và kỳ vọng xã hội .

Thành tố nghiên cứu và phân tích truyền thông thiên về những kiến thức và kỹ năng như nghiên cứu và phân tích nội dung, tác động ảnh hưởng của truyền thông so với công chúng. Nó cũng gắn liền với việc làm rõ mối quan hệ giữa động lực, tiềm năng, quyền lợi của những cơ quan báo chí truyền thông – truyền thông với nội dung truyền thông do họ tạo ra. Thành tố này giúp cho công chúng giải thuật được nội dung truyền thông và lý giải tại sao những cơ quan báo chí truyền thông có xu thế thông tin khác nhau. Thành tố nghiên cứu và phân tích truyền thông gắn liền với phản biện truyền thông. Đó là kiến thức và kỹ năng quan sát, soi chiếu, nhìn nhận vai trò, giá trị của truyền thông so với cá thể, hội đồng và xã hội .

Ba thành tố trên đây đóng vai trò nền tảng cho thành tố sử dụng truyền thông của công chúng như là sự tập trung chuyên sâu cao độ của cả kiến thức và kỹ năng và kỹ năng và kiến thức truyền thông. Công chúng càng có kỹ năng và kiến thức vững vàng và kiến thức và kỹ năng tư duy sắc bén thì họ càng sử dụng truyền thông một cách hài hòa và hợp lý và khôn ngoan. Phương tiện truyền thông khi đó trở thành công cụ để lan rộng ra kỹ năng và kiến thức, bày tỏ bản thân, tham gia xã hội và thiết kế sự tăng trưởng của xã hội. Ở Lever cao hơn, khi công chúng có năng lực làm chủ những phương tiện đi lại truyền thông vì sự tăng trưởng của bản thân và xã hội thì chính năng lực làm chủ ấy trở thành giá trị, tạo nên giá trị của công chúng trong xã hội thông tin. Tư duy về năng lực truyền thông của công chúng chính là tư duy giá trị về truyền thông .

Aviva Silver ( 2009 ) cho rằng, năng lực truyền thông là năng lực tiếp cận truyền thông, hiểu và nhìn nhận nội dung truyền thông và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông trong những toàn cảnh khác nhau ( 6 ). Theo ý niệm này, năng lực truyền thông được kiến thiết xây dựng trên ba trụ cột chính : năng lực tiếp cận phương tiện đi lại và nội dung truyền thông ; năng lực giải thuật thông điệp truyền thông, nhận thức về phương pháp hoạt động giải trí của truyền thông và năng lực phát minh sáng tạo, kỹ năng và kiến thức sản xuất nội dung truyền thông. Quan điểm này có nhiều điểm tương đương với quan điểm của Baacke như đã trình diễn ở trên. Năng lực truyền thông của công chúng là tổng hòa của kỹ năng và kiến thức, hiểu biết và kỹ năng và kiến thức .

Trên phương diện kiến thức và kỹ năng, hiểu biết về mạng lưới hệ thống truyền thông và phương pháp quản lý và vận hành của nó là nền tảng quan trọng nhất của năng lực truyền thông. Đặc trưng, cấu trúc và phương pháp quản lý và vận hành của mạng lưới hệ thống truyền thông thực ra là sự phản chiếu đặc trưng, cấu trúc và phương pháp quản lý và vận hành của mạng lưới hệ thống chính trị, kinh tế tài chính và xã hội. Truyền thông và xã hội có mối quan hệ biện chứng với ý nghĩa truyền thông phản ánh xã hội và xã hội phản ánh truyền thông. UNESCO cho rằng, năng lực truyền thông và thông tin bao hàm những kiến thức và kỹ năng thiết yếu về tính năng của truyền thông ; những điều kiện kèm theo mà trong đó những phương tiện đi lại truyền thông thực thi hiệu suất cao những tính năng của mình và phương pháp nhìn nhận việc thực thi những tính năng này qua việc tiếp cận những nội dung truyền thông ( 7 ) .

Nghiên cứu khảo sát những yếu tố cấu thành năng lực truyền thông tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền chỉ ra, “ Kiến thức về toàn cảnh chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống và lịch sử dân tộc của quốc gia ” được coi là kiến thức và kỹ năng quan trọng nhất cấu thành năng lực truyền thông với số điểm 5,4 / 6 ( 8 ). Tiếp theo là kỹ năng và kiến thức về đạo đức truyền thông, lao lý truyền thông, vai trò quản trị của Nhà nước và xu thế của Đảng. Những người tham gia khảo sát được nhu yếu xác lập mức độ quan trọng của 31 kiến thức và kỹ năng và kỹ năng và kiến thức cấu thành năng lực truyền thông của công chúng theo thang điểm từ 1 đến 6 với 1 là rất không quan trọng và 6 là rất quan trọng .
Kiến thức cấu thành năng lực truyền thông gồm :

Kiến thức về bối cảnh chính trị, kinh tế, văn hóa và lịch sử của một quốc gia (để tiếp cận/hiểu được bản chất và hoạt động truyền thông đại chúng của quốc gia đó: 5,4 điểm.

Xem thêm: Có 3 giai đoạn phát triển trí não đỉnh cao của trẻ

Kiến thức về đạo đức truyền thông ( để sử dụng và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông một cách có nghĩa vụ và trách nhiệm ) : 5,06 điểm .

Kiến thức về pháp luật truyền thông ( để nghiên cứu và phân tích / nhìn nhận / tham gia phát minh sáng tạo / tham gia sản xuất, kinh doanh thương mại trong nghành truyền thông ) : 5,01 .

Kiến thức về vai trò quản trị của Nhà nước và chính sách hoạt động giải trí trong nghành nghề dịch vụ truyền thông ( để tiếp cận và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông ) : 4,77 .

Kiến thức về khuynh hướng của Đảng so với truyền thông quan trọng ( để phát minh sáng tạo, nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận nội dung truyền thông ) : 4,65 .

Trên phương diện kiến thức và kỹ năng, tư duy phản biện được coi là kiến thức và kỹ năng quan trọng nhất cấu thành năng lực truyền thông của công chúng. Kỹ năng này tạo nên thành tố thứ ba của năng lực truyền thông là năng lực nhìn nhận. Livingstone ( 2004 ) đặc biệt quan trọng tôn vinh năng lực nhìn nhận khi cho rằng, tiếp cận mà không có tư duy nghiên cứu và phân tích, phản biện thì không có ý nghĩa. Thành tố này càng trở nên quan trọng hơn khi công chúng đối lập với những yếu tố ngày càng phức tạp, yên cầu họ có năng lực nhận thức yếu tố trên cả phương diện chính trị, tư tưởng hay kinh tế tài chính ( 9 ). Bazalgette ( 1999 ) cho rằng, năng lực nhìn nhận được tăng trưởng trên nền tảng kiến thức và kỹ năng vững vàng về toàn cảnh xã hội, văn hóa truyền thống, kinh tế tài chính, chính trị và lịch sử dân tộc .

Nhóm chuyên viên Năng lực truyền thông của Liên minh châu Âu ( năm nay ) nhấn mạnh vấn đề thành tố “ nhìn nhận, phản biện ” của năng lực truyền thông. Theo đó, năng lực truyền thông “ gồm có tổng thể những năng lực kỹ thuật, nhận thức, xã hội và phát minh sáng tạo giúp cho một công dân tiếp cận, hình thành hiểu biết mang tính phản biện về truyền thông và tương tác với nó ” ( 10 ). Khảo sát của nhóm chuyên viên tại những vương quốc thành viên của Liên minh châu Âu cho thấy, kiến thức và kỹ năng “ tư duy phản biện ” ( critical thinking ) được đề cập trong 403 / 547 dự án Bất Động Sản điều tra và nghiên cứu về năng lực truyền thông. Trong điều tra và nghiên cứu về năng lực truyền thông của nhóm nghiên cứu và điều tra quốc tế tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, ba kiến thức và kỹ năng quan trọng nhất cấu thành năng lực truyền thông của công chúng gồm có : kỹ năng và kiến thức tư duy phản biện ( để nghiên cứu và phân tích và nhìn nhận nội dung truyền thông ) ; kỹ năng và kiến thức sản xuất báo chí truyền thông ( để phát minh sáng tạo và nghiên cứu và phân tích nội dung truyền thông ) và kỹ năng và kiến thức sử dụng máy tính và Internet ( để tiếp cận và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông ) .

Kết hợp với nhau, kỹ năng và kiến thức nền tảng về toàn cảnh kinh tế tài chính, chính trị và xã hội cùng với kỹ năng và kiến thức nhìn nhận, tư duy phản biện giúp công chúng có cái nhìn tổng lực, thực ra và đúng đắn về thực tại. Không dừng lại ở đó, năng lực truyền thông giúp công chúng hiểu thấu những cơ quan truyền thông tiếp cận những yếu tố, sự kiện như thế nào, dựa trên lập trường gì và xuất phát từ quyền lợi nào. Lợi ích của chủ thể truyền thông sẽ quyết định hành động việc họ sẽ đứng trên lập trường nào để đưa tin, phản hồi về yếu tố, sự kiện. Tư duy phản biện cũng sẽ giúp công chúng khuynh hướng bản thân tốt hơn trong môi trường tự nhiên truyền thông xã hội đầy những rủi ro đáng tiếc và cạm bẫy. Câu hỏi sau đó cần được vấn đáp là “ Cần tiếp cận việc nâng cao năng lực truyền thông của công chúng như thế nào ? ” .

4. Nâng cao năng lực truyền thông của công chúng

Để nâng cao năng lực truyền thông của công chúng, trước hết cần xử lý hai khuynh hướng nhận thức có tính trái chiều. Một số người cho rằng, công chúng càng trở nên uyên bác hơn thì họ càng có năng lực đề kháng trước những thao túng, tác động ảnh hưởng xấu đi của truyền thông, từ đó tự tiết chế việc sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông của bản thân. Một số khác lại cho rằng, công chúng càng trở nên uyên bác hơn thì họ càng dữ thế chủ động sử dụng phương tiện đi lại truyền thông để tham gia những đối thoại xã hội, thôi thúc sự tăng trưởng của hội đồng, xã hội. Chính trên phương diện này, tính hài hòa và hợp lý và tính nghĩa vụ và trách nhiệm của việc sử dụng phương tiện đi lại truyền thông như bộc lộ của năng lực truyền thông trở nên rõ ràng hơn. Công chúng sử dụng phương tiện đi lại truyền thông để đạt được tiềm năng của bản thân đồng thời thôi thúc sự lành mạnh của xã hội .

Hướng tiếp cận thứ nhất về năng lực truyền thông của công chúng hoàn toàn có thể dẫn đến ý niệm yếm thế về vai trò, năng lực làm chủ của công chúng. Theo đó, công chúng là đối tượng người dùng dễ bị tổn thương và cần được bảo vệ trước những tệ nạn truyền thông. Quan niệm này hoàn toàn có thể dẫn đến việc tôn vinh vai trò của những chủ thể quản trị truyền thông và coi việc nâng cao năng lực truyền thông của công chúng như một quy trình giáo dục – điều vốn không hề triển khai được trên khoanh vùng phạm vi toàn xã hội và chỉ đang được thực thi với cách tiếp cận năng lực truyền thông từ phía nhà truyền thông .

Hướng tiếp cận thứ hai về năng lực truyền thông của công chúng tôn vinh vai trò dữ thế chủ động, năng lực làm chủ của công chúng trong quy trình sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông. Theo đó, công chúng nâng cao năng lực đề kháng của bản thân trước những tệ nạn truyền thông trong và nhờ chính quy trình sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông. Quan niệm này tôn vinh vai trò của công chúng truyền thông và tiếp cận việc nâng cao năng lực truyền thông của công chúng như một quá trình tự rèn luyện, tự tu dưỡng, như một nhu yếu tự thân .

Như vậy, năng lực truyền thông không phải là hiệu quả của quy trình giáo dục chính quy mà là một phần liên tục của quy trình học tập suốt đời. Tiếp cận như vậy, năng lực truyền thông của công chúng là một kiến thức và kỹ năng mềm cần được hướng dẫn cho công dân ngay từ khi còn trẻ. Đây là kế hoạch của một số ít chính phủ nước nhà trên quốc tế nhằm mục đích chuẩn bị sẵn sàng cho công dân sẵn sàng chuẩn bị bước vào kỷ nguyên thông tin, xã hội thông tin. Trong trường hợp này, câu hỏi cần đặt ra là “ Cần nâng cao năng lực truyền thông của công chúng như thế nào ? ” thay cho câu hỏi “ Cần nâng cao năng lực truyền thông cho công chúng như thế nào ? ” .

Liên minh châu Âu là một trong những tổ chức triển khai đi đầu trong việc đưa ra những sáng tạo độc đáo, chủ trương nhằm mục đích nâng cao năng lực truyền thông của công chúng. Năm 2009, một nhóm chuyên viên về năng lực truyền thông của Liên minh châu Âu đã đưa ra hai Lever nhìn nhận năng lực truyền thông nhằm mục đích tạo cơ sở cho những chương trình giáo dục, tu dưỡng về năng lực truyền thông ở những vương quốc thành viên. Theo đó, năng lực truyền thông gồm có hai Lever : Lever cá thể và Lever hội đồng. Viviane Reding, ủy viên Ủy ban Xã hội thông tin và Truyền thông của Hội đồng châu Âu cho rằng, “ Khả năng đọc và viết – hay là năng lực truyền thống lịch sử – không còn đủ trong thời đại ngày này. Mọi người ( già và trẻ ) cần bắt kịp quốc tế số mà tất cả chúng ta đang sống. Trên phương diện này, thông tin và giáo dục liên tục quan trọng hơn pháp luật ” ( 11 ) .

Ở Lever cá thể, nâng cao năng lực truyền thông của công chúng nên và cần là nhu yếu tự thân của công chúng. Công chúng nâng cao năng lực truyền thông của bản thân trải qua chính quy trình sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông. Đây là quy trình tự học nhằm mục đích tích góp kỹ năng và kiến thức và kỹ năng và kiến thức sử dụng truyền thông tương thích với mục tiêu của bản thân. Công chúng vừa là chủ thể vừa là đối tượng người dùng của hoạt động giải trí nâng cao năng lực truyền thông của công chúng. Nếu thiếu động lực nội tại, mọi quy trình ảnh hưởng tác động giáo dục bên ngoài nhằm mục đích nâng cao năng lực truyền thông của công chúng sẽ không mang lại tác dụng .

5. Kết luận

Năng lực truyền thông của công chúng là hướng tiếp cận mới mẻ và lạ mắt hơn so với năng lực truyền thông của nhà báo hay năng lực của mạng lưới hệ thống truyền thông. Quan niệm về năng lực truyền thông của công chúng Open khi loài người bước vào xã hội thông tin và được nhấn mạnh vấn đề khi truyền thông xã hội bùng nổ với hàng loạt vấn nạn truyền thông. Các thiết chế, công cụ và giải pháp quản trị tuy là thiết yếu nhưng chưa đủ để xử lý tận gốc những vấn nạn truyền thông lúc bấy giờ như thông tin xấu độc, tin giả, phát ngôn thù ghét, bắt nạt trên mạng … Chỉ khi công chúng trở nên khôn ngoan, uyên bác hơn, những vấn nạn truyền thông mới được xử lý một cách hiệu suất cao .

Mặc dù chưa có một định nghĩa thống nhất về năng lực truyền thông của công chúng nhưng nó thường được hiểu là năng lực tiếp cận, nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận và phát minh sáng tạo nội dung truyền thông của công chúng. Năng lực này được bộc lộ trên ba Lever sử dụng hài hòa và hợp lý, có nghĩa vụ và trách nhiệm và có đạo đức. Khi công chúng biết cách sử dụng truyền thông một cách hài hòa và hợp lý ( tương thích với mục tiêu của bản thân ), có nghĩa vụ và trách nhiệm ( không gây tổn hại đến người khác và xã hội ) và có đạo đức ( tương thích với chuẩn mực đạo đức ), công chúng sẽ trở nên “ có giá trị hơn ”. Khi đó, năng lực truyền thông tạo nên giá trị của công chúng và giá trị này đến lượt nó trở thành nền tảng quan trọng cho sự tăng trưởng của xã hội. / .
_________________________________________
( 1 ) Carolyn Wilson et al. ( 2011 ) Media and Information Literacy Curriculum for Teachers, tr. 18, UNESCO .
( 2 ) Baacke, Dieter. 1999. “ Medienkompetenz als Zentrales Operationsfeld von Projekten. ” In Handbuch Medien : Medienkompetenz. Modelle und Projekte, ed. Dieter Baacke, Susanne Kornblum, Jürgen Lauffer, Lothar Mikos, and Günter A. Thiele, 31 – 35. Bonn : Bundeszentrale für politische Bildung .
( 3 ) Baacke, Dieter. 1973 / 1980. Kommunikation und Kompetenz : Grundlegung einer Didaktik der Kommunikation und ihrer Medien. Munich : Juventa .
( 4 ) Sonia Livingstone et al ( năm trước ) : Situating Media Literacy in the Changing Media Environment Critical Insights from European Research on Audiences, tr. 214. Truy cập tại https://www.researchgate.net/publication/272162821 .
( 5 ) Ding, Susanne. 2011 : “ The European Commission’s Approach to Media Literacy. ” trong Media Literacy : Ambitions, Policies and Measures, ed. Sonia Livingstone, tr. 6-8 .
( 6 ) Aviva Silver ( 2009 ) : A European Approach to Media Literacy : Moving toward an Inclusive Knowledge Society, European Commission, tr. 12 .
( 7 ) Wilson C., Grizzle A., ( 2011 ), Media and Information Literacy : Curriculum for Teachers, UNESCO, tr. 16 .
( 8 ) Nhóm điều tra và nghiên cứu năng lực truyền thông ( 2017 ), Báo cáo điều tra và nghiên cứu Delphi về năng lực truyền thông của công chúng, Học viện Báo chí và Tuyên truyền .

(9) Livingstone S. (2004), Sđd, tr.3 .

Xem thêm: Có 3 giai đoạn phát triển trí não đỉnh cao của trẻ

( 10 ) European Audiovisual Observatory ( năm nay ), Mapping of truyền thông literacy practices and actions in EU-28, EU, Strasbourg .
( 11 ) David Buckingham ( 2009 ), The future of truyền thông literacy in the digital age : some challenges for policy and practice, EuroMeduc, tr. 14 .

Source: https://thomaygiat.com
Category : Kỹ Thuật Số