Sổ tay 14 câu hỏi đáp về bệnh dại

Từ đầu năm đến nay, tình hình bệnh dại trên động vật, chủ yếu là chó và mèo có xu hướng gia tăng ở nước ta. Tuy nhiên, nhận thức về sự nguy hiểm về bệnh dại của đa số mọi người đều thấp, từ chối tiêm phòng khi bị chó cắn, mèo cào.

Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới ( WHO ) cho thấy, mỗi năm có khoảng chừng 59.000 người tử trận do dại và hơn 10 triệu người phải tiêm vắc xin phòng dại. Tại Nước Ta, trong 5 năm qua, mỗi năm ghi nhận 240 – 300 ca tử trận do bệnh truyền nhiễm thì có đến 1/3 là tử trận do bệnh dại. Riêng trong năm 2020, theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình hình bệnh dại trên động vật hoang dã ( hầu hết là chó, mèo ) có khunh hướng ngày càng tăng. Cụ thể, tính từ đầu năm đến nay cả nước đã ghi nhận 48 trường hợp tử vong do bệnh dại xảy ra tại 22 tỉnh, thành phố. Con số này cao hơn 4 ca so với thống kê cùng kỳ năm 2019.

Trong khi đó, nhận thức của người dân về sự nguy hiểm của bệnh dại còn thấp, nhiều người bị chó cắn không đi tiêm phòng. Dưới đây là 14 câu hỏi đáp thường gặp về bệnh dại, từ định nghĩa, triệu chứng, điều trị, phòng ngừa. Mời bạn đọc đón xem:

1. Bệnh dại là gì, nguy hiểm như thế nào?

Bệnh dại là một bệnh do virus lây truyền từ động vật sang người. Có hai thể bệnh lâm sàng của bệnh dại là thể điên cuồng và thể dại câm (bại liệt), trong đó thể điên cuồng là phổ biến nhất.

Bệnh lưu hành ở những nước thuộc khu vực châu Á và châu Phi. Tại Nước Ta, bệnh dại lưu hành ở nhiều địa phương, nguồn bệnh chính là chó, bệnh thường tăng cao ở mùa nắng nóng từ tháng 5 đến tháng 8 hằng năm. Một khi đã lên cơn dại thì tỷ suất tử trận là 100 %, cho đến hiện tại ở nước ta chưa ghi nhận trường hợp nào đã bị nhiễm bệnh dại mà hoàn toàn có thể thoát khỏi cửa tử.

2. Bệnh dại lây truyền ra sao?

Virus dại lây truyền qua vết cắn động vật bị dại vào hệ thống thần kinh trung ương của động vật có vú, cuối cùng gây ra bệnh ở não và tử vong

Virus dại đa phần được lây truyền từ nước bọt của động vật hoang dã bị dại khi cắn hoặc cào trầy xước một ai đó. Bệnh dại cũng hoàn toàn có thể lây truyền sang người khi động vật hoang dã bị dại liếm vào vết thương hoặc tiếp xúc vào những chỗ da bị trầy xước, hoặc lớp niêm mạc miệng và mũi của người. Ngay khi vào khung hình, virus dại xâm nhập vào những dây thần kinh ngoại biên, chạy dọc theo những dây thần kinh đến tủy sống và não bộ. Mỗi ngày, virus dại vận động và di chuyển được “ đoạn đường ” từ 12-24 mm. Ngay khi virus đến não bộ, người bệnh mới thật sự có những tín hiệu lâm sàng rõ ràng.

>>> Virus dại sống trong nước bọt chó mèo bao nhiêu ngày?

3. Virus dại tồn tại trên những động vật nào?

Khi nhắc đến bệnh dại và nguồn truyền bệnh, tất cả chúng ta thường liên tưởng đến một loại động vật hoang dã thân thiện nhất với những mái ấm gia đình Việt đó là chó. Đúng là trên thực tiễn, 96 % những trường hợp bệnh dại ở người tại Khu vực Đông Nam Á là do chó cắn.

Tuy nhiên, cũng có một số các báo cáo về bệnh dại ở người là do vết cắn của mèo, cầy, chó rừng, cáo, chó sói và các loại động vật ăn thịt khác. Bệnh dại gây ra bởi khỉ và chuột là rất hiếm. Ngoài ra, ngựa và lừa cũng thường trở nên rất hung hăng và cắn mạnh khi chúng bị bệnh dại.

trái lại, loài trâu và bò không cắn khi chúng bị bệnh. Song những trường hợp này cần phải quan tâm, bởi đôi lúc người chủ chăn nuôi nhầm lẫn bệnh dại với bệnh lở mồm long móng, nhiễm trùng máu có xung huyết và họ cho những loài vật này uống thuốc bằng tay, từ đó hoàn toàn có thể bị nhiễm virus dại.

Bệnh dại thường được lây truyền sang người lành qua vết cắn của chó chiếm tỷ lệ cao nhất với 99% trường hợp

4. Bệnh dại có lây từ người sang người, lây từ đồ ăn, không khí?

Việc lây truyền bệnh dại từ người sang người thông qua cấy ghép giác mạc hoặc cấy ghép các nội tạng là tương đối hiếm nhưng vẫn có khả năng xảy ra. Những trường hợp dại lây truyền từ người sang người được ghi nhận đầy đủ trong y văn từ trước đến nay là 8 người được ghép giác mạc và 3 người được ghép tạng. Nguy cơ này hoàn toàn có thể ngăn ngừa nhờ những quy định nghiêm ngặt về hiến giác mạc và tạng ghép.

Bên cạnh lây truyền từ ghép giác mạc và tạng, về mặt kim chỉ nan, rủi ro tiềm ẩn lây nhiễm bệnh cũng hoàn toàn có thể xuất phát từ vết cắn từ người sang người. Song bệnh nhân mắc bệnh dại rất hiếm khi cắn người khác và thực tiễn cho đến nay vẫn chưa có trường hợp nào được ghi nhận. Nhưng dù thế thì những người chăm nom và tránh tiếp xúc với dịch, nước bọt của người mắc bệnh.

Khả năng lây truyền bệnh dại qua đường không khí đã được chứng minh trong quần thể loài dơi sống ở hang động và ở môi trường phòng thí nghiệm. Tuy vậy, cũng rất hiếm xảy ra trên thực tế. Những loài dơi ăn sâu bọ bị nhiễm virus dại ở Mỹ rất hiếm lây truyền bệnh dại sang những súc vật sống trên mặt đất, kể cả súc vật hoang dã hoặc súc vật nuôi trong nhà.

Bệnh dại có lây qua đường ăn uống? Hiện cũng chưa có ghi nhận nào về việc lây nhiễm bệnh dại thông qua tiêu thụ, ăn uống thịt chín có nguồn gốc từ động vật mắc bệnh. Có thể có một số trường hợp những người giết mổ gia súc không may giết mổ những động vật đã mang virus dại và tiếp xúc với các cơ quan nội tạng, não bộ, hệ thần kinh của con vật, điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh nhưng tỉ lệ không cao.

>>> Chó liếm vào miếng thịt, nếu ăn có nguy cơ nhiễm dại?

5. Mất bao lâu để bệnh dại khởi phát trên chó, mèo? Biểu hiện lâm sàng như thế nào?

Thời gian ủ bệnh trên động vật hoang dã như chó, mèo hoàn toàn có thể lê dài từ một vài ngày đến vài tháng, trong khi thời hạn phát bệnh cho đến khi chết xê dịch từ 1-7 ngày. Các biểu lộ đặc trưng ở chó dại là những sự biến hóa trong hành vi thường thì của nó, ví dụ điển hình như : Cắn khi không bị trêu chọc ; ăn những thứ khác thường như gậy, móng tay, phân … ; chạy mà không có nguyên do rõ ràng ; đổi khác trong âm thanh, ví dụ sủa khàn và gầm gừ hoặc sủa không ra tiếng ; tiết nhiều nước bọt hoặc sùi bọt mép – nhưng sợ nước ( chứng sợ nước ). Mèo ít bị dại hơn chó, bệnh dại ở mèo cũng tiến triển như ở chó, dạng nổi bật của mèo là thường hay nấp vào chỗ vắng, hoặc kêu bồn chồn như động dục, khi người chạm vào thì nó cắn.

6. Thời gian ủ bệnh dại trên người có thể kéo dài đến vài năm

Thời gian ủ bệnh dại thường là 2 – 3 tháng nhưng có thể giao động từ 1 tuần đến 1 năm, tùy thuộc vào các yếu tố như vị trí xâm nhập và tải lượng của virus

Một người bị chó dại cắn thời hạn ủ bệnh sớm nhất là vài ngày, có người lê dài đến vài năm. Thông thường người bị bệnh thường ủ bệnh trong khoảng chừng từ 3-6 tháng. Thời gian ủ bệnh nhờ vào vào thực trạng nặng nhẹ của vết cắn, vị trí của vết cắn, tương quan đến nơi nhiều thần kinh hoặc khoảng cách từ vết cắn đến não, số lượng virus xâm nhập. Vết cắn càng nặng, càng gần thần kinh TW thì thời hạn ủ bệnh càng ngắn.

7. Triệu chứng người mắc bệnh dại

Người mắc bệnh dại có các dấu hiệu và triệu chứng sau đây:

• Đau hoặc ngứa ở vết cắn (trên 80% các trường hợp)
• Sốt, mệt mỏi, đau đầu kéo dài 2-4 ngày. 
• Sợ nước (chứng sợ nước) 
• Sợ tiếng ồn, ánh sáng hoặc gió 
• Sợ hãi khi thấy cái chết sắp xảy ra 
• Tức giận, bứt rứt và trầm cảm 
• Tăng động 
• Ở  giai  đoạn  sau,  chỉ  thoáng  nhìn  thấy  hình  ảnh  nước đã có thể gây co thắt ở cổ và họng
• Thời  gian  bị bệnh thường  là  2-3  ngày,  nhưng  có  thể kéo dài đến 5-6 ngày hoặc dài hơn khi được chăm sóc tích cực

8. Khi bị chó cắn, mèo cào phải theo dõi trong bao lâu?

Theo khuyến nghị của Cục Y tế dự trữ, khi bị chó mèo cắn buộc phải triển khai điều trị, theo dõi trong vòng 10 ngày.

9. Xét nghiệm bệnh dại bằng cách nào?

Hiện nay, ở người không hề xét nghiệm phát hiện được virut dại trong quy trình tiến độ sớm khi những triệu chứng của bệnh chưa bộc lộ. Xét nghiệm dại chỉ vận dụng khi bệnh nhân đã có những biểu lộ dại, khi bệnh nhân đã phát bệnh dại thì tỉ lệ tử trận là 100 %. Đối với những trường hợp có triệu chứng hoài nghi bệnh dại, bệnh nhân cần đến cơ sở y tế khám và được chỉ định lấy mẫu xét nghiệm. Sau đó, mẫu bệnh phẩm gửi về Trung tâm Kiểm soát bệnh tật rồi chuyển lên những tuyến Trung ương như Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương để làm xét nghiệm chứng minh và khẳng định. Hiện nay, xét nghiệm bệnh dại vẫn đang được không lấy phí.

10. Có  biện  pháp  điều  trị đặc  hiệu  nào  cho  bệnh nhân lên cơn dại hay không?

Hiện không có giải pháp điều trị đặc biệt quan trọng nào một khi đã phát bệnh. Hầu như không hề làm được gì ngoài việc giữ cho bệnh nhân cảm thấy tự do, giảm đau đớn và lo ngại bồn chồn.

• Người  chăm  sóc  bệnh  nhân  cần  sử dụng  thiết  bị phòng hộ cá nhân để không tiếp xúc trực tiếp với vết cắn hoặc nước bọt nhiễm bệnh từ màng nhầy và vết thương.

• Giữ bệnh  nhân  trong  một  căn  phòng  yên  tĩnh  với ánh sáng dịu  và  tránh  các  tác  nhân  kích  thích  (ví  dụ  như  tiếng ồn  lớn,  không  khí  lạnh)  vì  chúng  có  thể làm tăng nguy cơ co thắt và co giật.

• Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc cho người bệnh. Thường là uống thuốc an thần diazepam 10mg 4-6 giờ một lần,  bổ  sung   thêm  chlorpromazine   50-100mg,  hoặc  tiêm  morphine  vào  tĩnh  mạch  nếu  cần  thiết sẽ giúp kiểm soát được các cơn co thắt cơ và hiện tượng dễ bị kích thích.

• Cần  phải  truyền  dịch  tĩnh  mạch  vì  bệnh  nhân  thường  không  ăn  được  qua  đường  miệng.

11. Xử trí như thế nào khi bị chó cắn, mèo cào?

Để bảo vệ giải quyết và xử lý đúng giải pháp khi bị chó cắn, người bệnh không nên đắp, sát bất kể loại lá nào lên vết thương ; không chữa dại bằng thuốc Đông, thuốc Nam hoặc thuốc lá ; không kiêng cữ tắm rửa vệ sinh khung hình mỗi ngày. Khi bị chó cắn dù là chó lành hay chó dại cũng cần xử trí theo những bước sau : – Cần tách rời quần áo ra khỏi vết cắn, trong trường hợp vết cắn ở chân thì nên dùng kéo cắt bỏ phần vải tại vị trí cắn. Điều này giúp hạn chế nước bọt của động vật hoang dã bám nhiều hơn vào vết thương. – Rửa vết thương dưới vòi nước chảy mạnh trong vòng 15 phút, nước ấm càng tốt. Sau đó, rửa sạch vết thương với cồn 70 %, cồn i-ốt hoặc Povidone-Iodine, tuyệt đối không nỗ lực nặn máu. Không nên chà sát vết thương, tránh làm vết thương trầm trọng hơn. – Sau khi vệ sinh vết thương, người bệnh nên dùng gạc y tế hoặc vải sạch để băng bó vết thương để cầm máu đồng thời tránh trường hợp vi trùng xâm nhập. Tuy nhiên, không nên băng bó quá chặt khiến máu khó lưu thông.

– Người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để tiêm vắc xin phòng dại ngay sau bị chó cắn. Lịch tiêm theo lộ trình và loại vắc xin phòng dại sẽ được các bác sĩ tư vấn phù hợp.

12. Điều trị dự phòng bệnh dại ra sao?

13. Phòng ngừa bệnh dại như thế nào?

Tiêm ngừa cho chó, mèo là một trong những biện pháp giúp phòng ngừa bệnh dại

Để đề phòng bệnh dại lây lan sang người, trước hết phải ngừa cho chó, mèo. Tùy theo hướng dẫn của đơn vị sản xuất vắc xin, nhưng thường thì người nuôi chó, mèo nên tiêm 2 mũi vắc xin ngừa cho chó, mèo trong 6 tháng, hiệu suất cao phòng bệnh sau tiêm ngừa cho chó, mèo là 3 năm. Phải tiếp tục tẩy giun sán cho chó con và chó trưởng thành trước khi tiêm phòng. Khi bị chó cắn, mèo cào cần đến cơ sở y tế để được tư vấn liệu trình tiêm ngừa đơn cử.

14. Những câu hỏi về bệnh dại được bạn đọc AloBacsi tìm kiếm nhiều nhất

>>> Vắc xin ngừa dại có tác dụng bao lâu?

>>> Mèo liếm vào vết nứt gót chân, có lây bệnh dại?

>>> Đã chích ngừa dại hơn 1 năm, giờ bị mèo cắn có sao không?

>>> Bé bị chó cắn nhưng không xước da, có cần chích ngừa dại?

>>> Bị chuột cắn có phải chích ngừa vắc xin dại?

>>> Ăn phải thức ăn bị chó liếm, có nguy cơ nhiễm dại?

>>> Vết chó cắn bị bầm đỏ, xử trí thế nào?

>>> Rượu bia có ảnh hưởng đến vắc xin ngừa dại?

>>> Mệt mỏi, bồn chồn, buồn nôn có phải biểu hiện bệnh dại?

>>> Chó nhà đã tiêm phòng mà lại có những dấu hiệu của bệnh dại?

Mời bạn đọc đón xem phần 2: Những điều cần biết về vắc xin phòng dại.

Source: https://thomaygiat.com
Category: Hỏi Đáp