25 năm phát triển Internet Việt Nam

25 nămphát triển Internet Việt Nam

Tròn một phần tư thế kỷ, Internet từ một công nghệ lạ lẫm, nay được 70 triệu người Việt sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.

Năm 1995, Nguyễn Văn Khoa học lớp 12. Với người trẻ tuổi khi ấy, khoảng trống vui chơi chính là tại những quán game phân phối game show điện tử bốn nút SEGA. Để hẹn bạn chơi, Khoa phải đến những bốt điện thoại thông minh thẻ, hoặc tìm một tiệm tạp hóa nào đó có dịch vụ gọi điện. Đó là phương pháp liên lạc từ xa duy nhất người Việt có lúc này .

Giai đoạn 1996-1997, sự xuất hiện của máy tính và những công ty giải pháp đầu tiên đã đưa nền công nghệ Việt Nam tiến thêm một bước mới. Những người có máy tính dần kết nối với nhau thành một mạng lưới có tên gọi Intranet. Một trong những mạng Intranet nổi tiếng thời đó là Trí tuệ Việt Nam, mở miễn phí cho mọi người tham gia và có lúc đạt 10.000 thành viên khắp Việt Nam. Khoa là một trong số đó.

Bạn đang đọc: 25 năm phát triển Internet Việt Nam

Mạng Trí tuệ Việt Nam được quảng bá tại một triển lãm năm 1996. Ảnh: FPT

Đó cũng là lúc Khoa biết đến một hội đồng mạng, nơi mọi người hoàn toàn có thể trò chuyện, email, san sẻ truyện cười cho nhau từ cách xa hàng nghìn cây số. Khoa xin tham gia vào công ty đứng sau Trí tuệ Việt Nam với vai trò thực tập. Intranet đã tạo nền móng cho những người như anh bước vào quốc tế Internet một năm sau đó .Một phần tư thế kỷ trôi qua, người thực tập sinh ngày ấy giờ trở thành Tổng giám đốc FPT – tập đoàn lớn công nghệ tiên tiến lớn nhất Việt Nam. Việt Nam, từ khởi đầu với đường truyền dial-up 56 Kbps, nay đã trở thành một trong những vương quốc có Internet phát triển nhanh, với vận tốc trung bình 80 Mbps .

Khởi đầu

Ngày 19/11/1997, Internet chính thức vào Việt Nam sau nhiều nỗ lực của những người đứng đầu nhà nước và ngành Bưu chính Viễn thông bấy giờ. Từ một góc văn phòng nhỏ của Trí Tuệ Việt Nam, Khoa cùng đồng nghiệp hòa vào mạng lưới người dùng khắp quốc tế trải qua trình duyệt NetScape. ” Đó là lúc tôi nhận ra có một quốc tế to lớn ở phía sau những đường dây và màn hình hiển thị máy tính này “, ông kể .Internet Việt Nam khi ấy được phân phối bởi VDC, thuộc VNPT, trải qua liên kết dial-up. Đường dây điện thoại cảm ứng cắm trực tiếp vào modem, bấm gọi đến một đầu số của dịch vụ trên máy tính. Với đường truyền khởi điểm 14.400 bps, một ảnh GIF dung tích 100 – 200 Kb cũng trở thành thử thách. Một trang web mất một phút mới tải xong, tương tự một cuộc gọi nội hạt, giá cước 200 đồng . Ông Nguyễn Văn Khoa kể về sự thay đổi sau 25 năm có Internet. Ảnh: Trần Huấn” Nếu thấy cha mẹ một mái ấm gia đình nào đó phàn nàn việc điện thoại cảm ứng bận liên tục, chắc như đinh con họ đang bấm số để vào mạng. Đó là hình ảnh của rất nhiều mái ấm gia đình thời đó “, ông Khoa nhớ lại. Đường dây điện thoại thông minh cùng tổng đài bốn số như VNN1260, 1280, 1268, 1269 đã đưa hàng nghìn người Việt Nam liên kết với quốc tế .Ngày 11/9/2001, vụ tiến công khủng bố tại nước Mỹ được cả quốc tế chăm sóc. Internet trở thành cầu nối Việt Nam với những nguồn thông tin cách xa nửa vòng toàn cầu. ” Chúng tôi liên tục trực tuyến để đọc báo quốc tế với những bài viết được update liên tục. Đó là lúc Internet khởi đầu đổi khác cách tiếp cận thông tin “, ông Khoa nhớ lại .

Phát triển

Sau sáu năm xuất hiện, đến 2002, Internet tại Việt Nam có 1,9 triệu người dùng. Chỉ sau một năm, số người dùng tăng gần gấp đôi, lên 3,1 triệu, và đến 2004 là 6,3 triệu. Đây là những mức tăng trưởng lớn nhất kể từ khi Internet vào Việt Nam nhờ sự giảm mạnh của giá cước và sự tăng cấp của công nghệ tiên tiến truyền dẫn .2003 là năm Internet ADSL được phổ cập, ghi lại sự đổi khác mang tính cách mạng về mặt hạ tầng. ” Đó là lần đầu nhiều người biết tới khái niệm nghe nhạc, chơi game trực tuyến nhờ đường truyền không thay đổi và giá cước linh động “, ông Khoa nói .Những dòng chữ ADSL được in lớn, Open ngày càng nhiều trên những con đường từ thành thị đến nông thôn khi ” quán nét ” mọc lên, như một cách hút khách về công nghệ tiên tiến đường truyền mới. ADSL lập tức phủ kín những tỉnh thành nhờ năng lực tận dụng đường dây điện thoại cảm ứng từ trước đó của VNPT, Viettel, hay phát triển đường dây mới trọn vẹn như FPT. Gói cước ADSL tiên phong có băng thông 1,5 – 3 Mbps, trả tiền theo dung tích thay vì thời hạn truy vấn, được ví như thiên đường nếu so với hình thức dial-up cũ kỹ, phiền phức .Trần Dinh khi đó 8 tuổi. ” Lớp ba, tôi đã biết đến Internet và chơi game trực tuyến “, Dinh kể. Những năm ấy, những nhóm thanh thiếu niên Việt thường rủ nhau ” chơi net ” chứ không dùng net hay lên nét. Những đứa trẻ lần đầu lên mạng, tự mày mò rồi truyền tai nhau cách tạo thông tin tài khoản, tải game show về máy. ” Chính những thứ đó đã thành tiền đề để mọi người làm quen những công cụ tìm kiếm trên Internet sau này “, Trần Dinh, hiện là CEO công ty blockchain Alpha True, nhớ lại .Trần Dinh, sinh năm 1995, CEO AlphaTrue, Uỷ viên thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam. Ảnh: NVCCTheo Dinh, Internet thời kỳ đó mang lại cảm xúc kích thích, muốn mày mò, đào sâu. Cậu thuyết phục cha mẹ liên kết mạng tại nhà. Giá trị thông tin là điểm quan trọng giúp Internet dần hiện hữu nhiều hơn trong những mái ấm gia đình Việt. Đến cuối 2009, trung bình 100 mái ấm gia đình Việt, 12 hộ có liên kết Internet .Tuy nhiên, việc đường truyền ADSL được nâng cấp cải tiến liên tục vẫn không khắc phục được những hạn chế cố hữu của công nghệ tiên tiến cáp đồng, như tín hiệu suy giảm trên đường dây, dễ bị ảnh hưởng tác động bởi thời tiết, vận tốc bất đối xứng giữa đường tải lên và tải xuống. Nhu cầu sử dụng Internet tăng lên cũng là lúc hạ tầng Internet cần biến hóa .Năm năm trước, những nhà mạng tại Việt Nam tiến hành thành công xuất sắc những tuyến cáp quang xuyên Việt, giúp quy đổi dần hạ tầng cáp đồng sang cáp quang, trong bước đầu đặt dấu chấm hết cho trách nhiệm của ADSL sau một thập kỷ. Cáp quang truyền tín hiệu quang học, mang đến vận tốc cao hơn, không thay đổi và cân đối giữa nhu yếu tải về hay upload .Theo thống kê của Bộ tin tức và Truyền thông, đến 2018, gần một triệu km cáp quang đã được tiến hành đến thôn, bản, xã, phường của 63 tỉnh / thành phố, đưa Việt Nam trở thành một trong những nước có tỷ suất cáp quang hóa cao nhất quốc tế. Lượng người Việt tiếp cận Internet tăng vọt từ đó .Trong 5 năm từ 2013 đến 2018, tỷ lệ dân số Việt Nam sử dụng Internet tăng gần gấp hai lần, từ 37 % lên 70 %. Internet dần đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người Việt khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mở màn bùng nổ .

Dịch chuyển

Nếu 1997-2017 là giai đoạn phát triển của Internet cố định, năm 2017 được ví như thời kỳ của Internet di động. Quyết định số 149/QĐ-TTg của Thủ tướng ban hành ngày 21/01/2016 đã phê duyệt Chương trình phát triển hạ tầng viễn thông băng rộng đến năm 2020. Một trong những mục tiêu được đặt ra là đảm bảo tối thiểu 95% các khu vực dân cư được phủ sóng 3G/4G với tốc độ trung bình đường xuống lớn hơn 4 Mb/giây tại thành thị và 2 Mb/giây tại nông thôn. Tháng 3/2017, sau thời gian thử nghiệm, các doanh nghiệp viễn thông lần lượt ra mắt dịch vụ 4G, chính thức đưa Internet băng rộng di động đến người Việt.

Theo thống kê của Bộ tin tức và Truyền thông năm năm nay, Việt Nam có 36 triệu thuê bao Internet di động hoạt động giải trí trên mạng 3G, tăng 4,2 triệu so với năm trước đó. Đến 2017, số lượng này đã đạt 45 triệu, tăng 8 triệu thuê bao. Kết nối 4G LTE với vận tốc cao, độ trễ thấp, cùng mức cước liên tục giảm là những lợi thế so với những thế hệ mạng trước đó. Sau 5 năm, số lượng thuê bao Internet di động đạt 81 triệu vào tháng 9 .

“Xu hướng thay đổi lớn nhất về thói quen sử dụng Internet là từ PC sang mobile. Các công ty sản xuất nội dung cũng dần chuyển mình theo tôn chỉ ‘mobile first’, tức ưu tiên cho phiên bản dùng trên di động trước tiên”, ông Khoa nói.

Xem thêm: Tìm việc Làm Giám đốc Đầu tư và Phát triển Dự án Tuyển Dụng 19/04/2023 | https://thomaygiat.com

Sự thông dụng của Internet di động giúp lan rộng ra những điểm chạm của người dùng với quốc tế mạng. Trong mái ấm gia đình, văn phòng, chỉ cần mở máy tính là có sẵn liên kết Internet thay vì phải quay số như trước kia. Khi ra ngoài, smartphone 4G đưa Internet đến lòng bàn tay mỗi người .Thống kê từ We Are Social công bố tháng 2 cho thấy mỗi ngày, người Việt dành trung bình 6 giờ 38 phút để lên mạng, trong đó hơn 50% là truy vấn từ di động. Sự cải tổ về hạ tầng dần đưa Việt Nam vào list 50 nước có Internet di động nhanh nhất quốc tế với vận tốc trung bình 40 Mbps, theo thống kê của Speedtest .Thống kê thói quen sử dụng Internet của người Việt vào tháng 2/2022. Nguồn: We Are Social

Hiện trạng

Khi Covid-19 ập tới, kéo theo giãn cách xã hội, Internet trở thành con đường duy nhất để nhiều người, nhiều mái ấm gia đình liên kết với quốc tế. Từ máy tính, TV đến điện thoại thông minh, dân cư hoàn toàn có thể xem phim, mua hàng trực tuyến, update tình hình người thân trong gia đình mà không cần bước qua cánh cửa. Theo thống kê của Cục Viễn thông – Bộ tin tức và Truyền thông tiến trình từ tháng 1/2020 đến tháng 10/2021, lưu lượng Internet tại Việt Nam tăng hơn 40 %, từ mức 4.955 Petabyte lên 6.977 Petabyte. Riêng lưu lượng Internet di động tăng 95 %, tạo sức ép lên đường truyền .Những biến cố đó tạo ra cú hích về quy đổi số và đặt ra bài toán về tăng cấp hạ tầng mạng. Trong quan sát của ông Khoa, hạ tầng Internet vẫn cần thêm sự bổ trợ về số lượng và chất lượng cáp quang biển, để cung ứng nhu yếu về dung tích truy vấn ngày càng tăng cao .Biển người quay video, livestream tại một sự kiện ở TP HCM năm 2017. Ảnh: Quỳnh TrầnVới gần 70 triệu người dùng Internet, Việt Nam hiện có 7 tuyến cáp quang biển, tức trung bình khoảng chừng 10 triệu người hoạt động giải trí trên một tuyến cáp. Trong khi đó, số lượng này ở Nước Singapore là 0,16 triệu, Malaysia là 0,78 triệu, theo thống kê năm 2021. Hiện tượng đứt cáp vẫn xảy ra khoảng chừng 10 lần mỗi năm .Công nghệ 5G dù được tiến hành thử nghiệm gần hai năm qua, vẫn chưa hoạt động giải trí chính thức. Hiện còn khoảng chừng 69 ” điểm lõm sóng “, là nơi người dân chưa được tiếp xúc với sóng điện thoại cảm ứng và Internet .

Nguồn: Bộ Thông tin và Truyền thông

Người Việt hiện phải đương đầu với những rủi ro tiềm ẩn từ việc quá nhờ vào Internet, nghiện mạng xã hội, bị lừa đảo, đánh cắp thông tin cá thể .Hơn 25 năm sử dụng Internet, ông Khoa đã trải qua những yếu tố phức tạp của đời sống trên mạng, từ việc bị mạo danh đến việc nhận tin nhắn, email giả danh bạn hữu để vay tiền … ” Lần đầu chạm tới Internet, tôi đã tưởng tượng nó như một quốc tế. Vì vậy, những yếu tố của quốc tế thực cũng sẽ Open trên Internet, thậm chí còn nguy hại hơn vì tính ẩn danh “, ông Khoa đánh giá và nhận định .Còn trong tưởng tượng của những người thuộc thế hệ Trần Dinh, Internet Việt Nam 25 năm qua phát triển theo hình trôn ốc – một vòng tròn lặp lại. Vẫn chung một nỗi lo, niềm hân hoan, chỉ là khác thực trạng và thế hệ .” Trước đây chúng tôi phải ‘ đấu tranh ‘ để được lên mạng, giờ lại phải tìm cách thoát khỏi Internet bằng những thử thách không liên kết, tinh lọc thông tin, làm thế nào để tự bảo mật thông tin, tránh bị đánh cắp tài liệu “, Dinh nói .Từng có thời hạn sử dụng Internet cho mục tiêu xấu và phải trả giá bằng nhiều năm tù tại Mỹ, Ngô Minh Hiếu ( Hiếu PC ) giờ trở thành một trong những người đi đầu trong việc nâng cao nhận thức tự bảo vệ trên khoảng trống mạng tại Việt Nam .Ngô Minh Hiếu hiện là kỹ sư tại Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia. Ảnh: NVCCTrở về từ quốc tế ” đen ” trên Internet, Hiếu tận dụng chính những nền tảng mạng xã hội để kiến thiết xây dựng hội đồng về bảo đảm an toàn thông tin, giúp người Việt nâng cao kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ mình trên mạng. Sau hơn một năm hoạt động giải trí, mạng lưới Chống lừa đảo của Hiếu đã phát hiện, tổng hợp hơn 12 nghìn tên miền lừa đảo tại Việt Nam, trong đó, hơn 80 % là những tên miền lừa tiền, chiếm đoạt thông tin .” Internet là một công nghệ tiên tiến tuyệt vời và can đảm và mạnh mẽ, nhưng sự can đảm và mạnh mẽ đó được chia đều cho cả người tốt và kẻ xấu. Vào tay kẻ xấu, chúng hoàn toàn có thể bị lạm dụng để gây hại cho hội đồng “, Hiếu nói .

Tương lai

25 năm sau ngày Internet vào Việt Nam, ông Khoa không còn tiếp tục ngồi trước màn hình hiển thị update tình hình quốc tế, thay vào đó là những chuyến chuyển dời khắp những tỉnh thành ở Việt Nam để tiến hành quy đổi số. Nhờ quy đổi số, đời sống người Việt đã quen dần với dịch vụ công trực tuyến, học trực tuyến, mua hàng qua kênh thương mại điện tử … và thụ hưởng những giá trị mà Internet mang lại. Theo ông Khoa, tương lai của những dịch vụ trên Internet sẽ ship hàng nhu yếu ” thành viên hóa ” của mỗi con người .
Việt Nam đặt tiềm năng đến năm 2025, 100 % người dân và doanh nghiệp sử dụng Thương Mại Dịch Vụ công trực tuyến được định danh và xác nhận thông suốt, hợp nhất trên toàn bộ những mạng lưới hệ thống của những cấp chính quyền sở tại từ Trung ương đến địa phương ; kinh tế tài chính số chiếm 20 % GDP ; 80 % dân số trưởng thành có điện thoại thông minh mưu trí, 80 % dân số từ 15 tuổi trở lên có thông tin tài khoản thanh toán giao dịch giao dịch thanh toán tại ngân hàng nhà nước .Báo cáo e-Conomy SEA 2022 của Google nhìn nhận nền kinh tế tài chính số của Việt Nam có vận tốc tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực Khu vực Đông Nam Á với tổng giá trị sản phẩm & hàng hóa ( GMV ) dự kiến tăng 28 %, từ 18 tỷ USD trong năm 2021 lên 23 tỷ USD. Mua hàng trực tuyến, hay thương mại điện tử, trở thành thói quen của người dùng Việt, với 90 % người tiêu dùng kỹ thuật số dự tính duy trì và ngày càng tăng sử dụng những nền tảng thương mại điện tử trong tương lai .Còn theo Trần Dinh, kỷ nguyên Internet của thông tin đã đi qua và con người đang bước tới kỷ nguyên Internet san sẻ giá trị. Đây là thời cơ để Việt Nam trở thành điểm sáng của quốc tế, thậm chí còn dẫn dắt 1 số ít trào lưu mới như blockchain, GameFi, metaverse, Web3 … Người Việt trẻ tạo ấn tượng với hội đồng quốc tế nhờ năng lực phát minh sáng tạo, tiếp cận tin tức nhanh và tinh lọc .

Tại lễ khánh thành một trung tâm dữ liệu của Việt Nam vào tháng 8, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định “giấc mơ mỗi người dân Việt Nam có một chiếc điện thoại đã thành hiện thực” và “gần như 100% người trưởng thành Việt Nam đã phổ cập Internet”. Đó là những mục tiêu trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba mà Việt Nam đã đạt được.

Xem thêm: Lịch sử Internet – Wikipedia tiếng Việt

Việt Nam đang có những bước tiến can đảm và mạnh mẽ trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Theo Bộ trưởng Hùng, trong công cuộc đó, hạ tầng thông tin liên lạc sẽ trở thành hạ tầng của nền kinh tế tài chính số. Đó không chỉ là hạ tầng viễn thông băng rộng, mà còn là hạ tầng điện toán đám mây, Internet liên kết vạn vật, hạ tầng cung ứng công nghệ tiên tiến như dịch vụ, hạ tầng những nền tảng số .

Lưu Quý – An Thu