Truyền thông đại chúng và vấn đề cá nhân hóa – xã hội hóa nhân cách con người Việt Nam

Cá nhân mỗi người là một chỉnh thể đơn nhất, vừa mang tính riêng biệt, vừa mang tính phổ cập. Cái chung của nhân cách xã hội chi phối nhân cách cá thể trải qua hệ giá trị và chuẩn mực của nó, biểu lộ thành thế giới quan và nhân sinh quan, thành tư tưởng và đạo đức, tình cảm và niềm tin, thành hành vi trong hoạt động giải trí và ứng xử của con người trong hội đồng xã hội .Cá nhân mỗi người là một chỉnh thể đơn nhất, vừa mang tính riêng biệt, vừa mang tính thông dụng. Cái chung của nhân cách xã hội chi phối nhân cách cá thể trải qua hệ giá trị và chuẩn mực của nó, bộc lộ thành thế giới quan và nhân sinh quan, thành tư tưởng và đạo đức, tình cảm và niềm tin, thành hành vi trong hoạt động giải trí và ứng xử của con người trong hội đồng xã hội .Bài viết sau đây sẽ nghiên cứu và phân tích vai trò, tác động ảnh hưởng của những phương tiện đi lại truyền thông trong việc “ cá nhân hóa ” nhân cách của mỗi con người trong xã hội tân tiến, đồng thời, tạo dựng, hình thành những “ khuôn mẫu ” giá trị giúp họ thực thi quy trình xã hội hóa nhân cách của mình .

Bạn đang đọc: Truyền thông đại chúng và vấn đề cá nhân hóa – xã hội hóa nhân cách con người Việt Nam

Cá nhân hóa và xã hội hóa nhân cách

Trong tiến trình tăng trưởng lịch sử dân tộc tư tưởng quả đât, con người và thực chất con người, mối quan hệ giữa con người với giới tự nhiên và xã hội, vai trò chủ thể lịch sử dân tộc của con người và yếu tố tăng trưởng con người là đối tượng người dùng điều tra và nghiên cứu của nhiều ngành khoa học. Con người được sinh ra là những thành viên. Nhưng để trở thành con người với tư cách là chỉnh thể sinh vật – xã hội đặc biệt quan trọng ( theo quan điểm của Marx ), con người cần được bồi đắp, rèn luyện, thưởng thức, … trong những mối quan hệ xã hội. Mỗi thời kỳ lịch sử vẻ vang có một “ kiểu xã hội của cá thể ” mang tính khuynh hướng về thế giới quan, phương pháp luận cho hoạt động giải trí của con người trong thời kỳ lịch sử vẻ vang đơn cử đó. Cá nhân là chủ thể của lao động, của quan hệ xã hội và của nhận thức nhằm mục đích triển khai tính năng cá thể và tính năng xã hội trong một quá trình tăng trưởng nhất định của lịch sử dân tộc .
Xã hội hóa là quy trình cá thể gia nhập hội đồng xã hội, học tập bắt chước lẫn nhau, và học cách đóng vai trò xã hội theo đúng khuôn mẫu hành vi, để được xã hội đảm nhiệm như một thành viên chính thức. Xã hội hóa là sự thống nhất, trái chiều giữa hai khuynh hướng : Tiêu chuẩn hóa và thành viên hóa. Trong khi học hỏi và lĩnh hội, cá thể vừa là con người riêng vừa là con người xã hội. Có 4 thiên nhiên và môi trường xã hội hóa quan trọng nhất so với con người là : mái ấm gia đình ; nhà trường và những tổ chức triển khai xã hội ; nhóm xã hội, bạn hữu, … và những phương tiện đi lại truyền thông đại chúng ( PTTĐC ) .
Truyền thông đại chúng là một dạng thức truyền thông đặc biệt quan trọng trong lịch sử vẻ vang loài người – khi người truyền thông tin hoàn toàn có thể truyền tải thông điệp cho phần đông quần chúng về số lượng và rộng khắp về địa lý – điều mà những phương pháp truyền thông trước đó không thể nào có được. Thông qua nội dung thông tin, thời lượng và phương pháp chuyển tải thông điệp trên những PTTTĐC, những giá trị và chuẩn mực được chuyển giao và xã hội hóa, qua đó, mạng lưới hệ thống xã hội mới được hình thành và tăng trưởng .

Phương tiện truyền thông mới – Công chúng mới “cá nhân hóa”

Marshal McLuhan đưa ra vấn đề nổi tiếng “ Phương tiện là thông điệp ” ( The Medium is the Message ) và cho rằng, kỹ thuật là sự nối dài của mạng lưới hệ thống thần kinh của con người, do đó những biến hóa về kỹ thuật hoàn toàn có thể dẫn tới những phương pháp tri giác và nhận thức mới. Trong những tác phẩm như “ The Gutenberg Galaxy ” và “ Understanding Media : The Extension of Man ”, ông cho rằng, ngành in đã số lượng giới hạn tư duy của tất cả chúng ta theo những mô thức đơn tuyến ( linear patterns ), theo cách những ý nghĩ tiếp nối nhau theo một trật tự mang tính khuôn mẫu. Các phương tiện đi lại truyền thông điện tử, và đặc biệt quan trọng là TV, theo cách diễn đạt của ông – đã đem lại cho tất cả chúng ta “ toàn bộ cùng một lúc ” và do đó, phá vỡ lôgic đơn tuyến của văn hóa truyền thống đọc trước đó ( Dominick, 1996 ). Theo McLuhan chính phương tiện là thứ tái cấu trúc xã hội con người, tạo mới và chi phối hoạt động giải trí của con người, làm đổi khác mối quan hệ giữa con người với con người .
Các PTTTĐC mới như điện thoại thông minh smartphone và Internet đã tạo tiền đề thôi thúc quy trình cá thể hóa của mọi người trong xã hội, biểu lộ rõ nét nhất ở những góc nhìn : có vật sở hữu riêng, hoàn toàn có thể bộc lộ đậm cá tính, tính cách riêng của mình trên những vật phẩm, đồ vật ấy, hoàn toàn có thể lựa chọn dịch vụ / mẫu sản phẩm tùy theo mục tiêu, nhu yếu của mình. Điện thoại di động với công dụng cơ bản là liên kết xã hội đang là vật sở hữu vật bất ly thân của nhiều người trong xã hội. Theo Báo cáo Digital Marketing Việt Nam 2019, số thuê bao điện thoại cảm ứng đạt 143,3 triệu số trong khi dân số Việt Nam là hơn 96 triệu người. Thời gian sử dụng điện thoại cảm ứng trung bình là 2,5 giờ / ngày, đồng thời, có tới 80 % người sử dụng mạng xã hội trên thiết bị smartphone. Đã có 64 triệu người dùng Internet, tăng 28 % so với năm 2017, trong đó 94 % sử dụng Internet hàng ngày, với thời hạn trung bình mỗi ngày 6 giờ 42 phút. Theo điều tra và nghiên cứu của chúng tôi 91,7 % số người được hỏi từ 20 đến 50 tuổi, đang sống ở thành thị có email cá thể và thường trực tuyến để gửi và nhận email, hơn 42 % trong số họ sử dụng mạng xã hội, nhiều nhất là Facebook .
Cùng với sự tăng trưởng nhanh gọn của đời sống kinh tế tài chính cũng như quy trình hội nhập nhanh với đờisống chính trị, văn hóa truyền thống, xã hội của quốc tế, đờisống văn hóa truyền thống của người dân đô thị cũng có nhiều đổi khác hơn, đặc biệt quan trọng là vai trò của những cá thể dần được nâng lên. Các phương tiện đi lại truyền thông mới giúp thôi thúc nhanh hơn nữa quy trình này nhờ việc những cá thể ý thức hơn về bản thân mình trải qua những tương tác với những người khác bằng phương tiện đi lại riêng, địa chỉ riêng, tên riêng của chính bản thân mình .
Truyền thông xã hội tương tác, được cho phép người sử dụng đồng thời là người sản xuất tin, triển khai san sẻ, trao đổi những thông tin và ý tưởng sáng tạo trải qua những quan hệ ảo và hội đồng ảo. Tuy nhiên, nếu những PTTTĐC truyền thống cuội nguồn khiến những cá thể tách mình ra khỏi đời sống xã hội, giam mình trong khoảng trống riêng, thì những phương tiện đi lại truyền thông xã hội và công nghệ di động lại làm cho những cá thể luôn được liên kết, mặc dầu, sự liên kết này là sự liên kết khác biệt của từng cá thể trên mạng lưới khoảng trống ảo .
Theo hiệu quả khảo sát của tác giả, 78 % công chúng sử dụng mạng xã hội để biểu lộ, san sẻ thông tin bản thân, 85 % để update thông tin từ bạn hữu, 56,5 % số người được hỏi cho biết họ tự tin trao đổi, nêu quan điểm của mình trên mạng Internet hơn ở ngoài đời .
Giao tiếp trải qua những phương tiện đi lại truyền thông đang giảm đi tính thân thương trong tiếp xúc trực tiếp giữa những cá thể, mái ấm gia đình và xã hội. Trả lời thắc mắc của tác giả “ từ khi sử dụng Internet, những thói quen sau đây của anh / chị đã biến hóa như thế nào ? ” 49 % số người được hỏi cho rằng thời hạn gặp gỡ, thăm hỏi động viên trực tiếp bè bạn, người thân trong gia đình đã giảm đi, 30 % cho biết vẫn giữ nguyên và chỉ có 12 % cho rằng thời hạn vật chất để thăm hỏi động viên người thân trong gia đình và bè bạn tăng lên .
Sự quen thuộc và thông dụng của hình thức tiếp xúc và liên kết mạng lưới xã hội trên mạng đã khiến giới trẻ lúc bấy giờ có những sự đổi khác rõ ràng trong ý niệm về thời hạn, ý nghĩa của thời hạn, phân chia thời hạn, phương pháp sử dụng thời hạn, … Internet mang tới quốc tế vui chơi tuyệt vời cho giới trẻ nhưng cũng không ít người dùng mắc chứng nghiện Internet .
Khác với ấn tượng thường thì ta vẫn nghe nói “ mạng là quốc tế ảo ” điều tra và nghiên cứu về thưởng thức của người sử dụng Internet cho thấy, những bạn trẻ nhận thức được ý nghĩa thực, trải nghiệm thực, quan hệ thực trong quốc tế mạng trong khi không phủ nhận những tác động ảnh hưởng to lớn của quốc tế mạng đến đời sống thực của họ .
Tính tương tác cao và đa chiều của Internet cũng đi cùng với rủi ro tiềm ẩn khó hoàn toàn có thể trấn áp được những mối quan hệ trên mạng, nhiều người dùng đã bị rơi vào bẫy lừa đảo tiền, tình, nổi tiếng, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng thực sự ngoài đời …
Nhiều thông tin thất thiệt, có điều kiện kèm theo lan tỏa can đảm và mạnh mẽ trên mạng Internet, tạo ra hiệu ứng đám đông, gây nhiễu và tác động ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống thực của con người, không riêng gì gây thiệt hại về kinh tế tài chính, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro tiềm ẩn, ảnh hưởng tác động đến bảo mật an ninh chính trị, trật tự bảo đảm an toàn xã hội .

Các khuôn mẫu giá trị trên truyền thông

Lý thuyết nhân cách học tập xã hội và kỹ thuật đổi khác hành vi ( Social Learning Theory ) của Albert Bandura cho rằng, mỗi cá thể đều hấp thụ những hình mẫu và từ từ có xu thế bắt chước hành vi và tâm lý giống như những nhân vật mẫu này. Lý thuyết của Bandura đưa ra quá trình tự trấn áp, quy trình quản lý và vận hành tạo nên nhân cách của mỗi cá thể, gồm 3 bước : Có năng lực lưu giữ, có khả năng học theo và có động cơ bắt chước – một bộ phận quan trọng trong quy trình học tập một thao tác mới .
Theo triết lý của Bandura, nhân cách là một quy trình tiếp cận giao thoa giữa 3 đại lượng : môi trường tự nhiên, hành vi và quy trình tăng trưởng tâm ý của mỗi một cá thể. Truyền thông đại chúng mang lại cho con người những kinh nghiệm tay nghề xã hội, những mẫu văn hóa truyền thống mang tính tiêu chuẩn dưới cách nhìn thông dụng, qua đó, truyền thông đại chúng là thiên nhiên và môi trường xã hội quan trọng trong hoạt động giải trí xã hội hóa con người, nơi con người học những quy tắc ứng xử, những giá trị và chuẩn mực xã hội để hoàn toàn có thể hòa nhập tốt nhất với hội đồng .

Xem thêm: [Định hướng nghề nghiệp] Ngành truyền thông đại chúng ra làm gì?

Trong những năm tháng kháng chiến chống Pháp, báo chí truyền thông nòng cốt như Báo Nhân Dân, Báo Quân đội nhân dân liên tục khắc họa những tấm gương nổi bật trong chiến đấu, lao động sản xuất theo ý thức “ ruộng rẫy là mặt trận, cuốc cày là vũ khí, nhà nông là chiến sỹ, hậu phương thi đua với tiền phương ” và “ người người thi đua, ngành ngành thi đua, ta nhất định thắng, địch nhất định thua ” …
Bước vào quá trình 1954 – 1975, báo chí truyền thông cách mạng Việt Nam hoạt động giải trí trong điều kiện kèm theo mới, vừa bước vào thời kỳ đầu kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa đấu tranh thống nhất quốc gia. Báo chí tiến trình này phản ánh những gương điển hình như Hợp tác xã Đại Phong ( tỉnh Quảng Bình ) ; Nhà máy cơ khí Duyên Hải ( TP. Hải Phòng ) ; trào lưu thi đua “ Hai tốt ” ( dạy tốt, học tốt ) theo tấm gương nổi bật của Trường Phổ thông cấp II Bắc Lý ( Hà Nam ) …
Ngày nay, cùng với sự tăng trưởng nhanh gọn về số lượng và mô hình thông tin, những cơ quan thông tin đại chúng nước ta có nhiều nỗ lực trong công tác làm việc tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao dân trí, vui chơi. Báo chí đi đầu trong việc tuyên truyền chủ nghĩa Marx – Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chủ trương pháp lý của Nhà nước, công cuộc tăng cường công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, …
tin tức đại chúng đã góp thêm phần rất quan trọng phân phối nhu yếu văn hóa truyền thống ý thức, ảnh hưởng tác động trực tiếp, can đảm và mạnh mẽ đến tư tưởng, tình cảm, thị hiếu, hình thành nhân cách và lối sống của công chúng, đặc biệt quan trọng là công chúng trẻ, nổi bật là những trào lưu “ Thi đua yêu nước ”, “ Vì biển hòn đảo thân yêu ”, “ Tháng hành vi vì người nghèo ”, “ Thắp sáng tham vọng ”, “ Đi bộ vì thiên nhiên và môi trường ”, “ Mang âm nhạc đến bệnh viện ”, “ Áo ấm cho trẻ nhỏ miền núi ”, “ Chung tay xây quỹ người nghèo ”, “ Ngày chủ nhật đỏ, hiến máu cứu người ” …
Tuy nhiên, chất lượng và hiệu suất cao tuyên truyền tác nhân mới, nổi bật tiên tiến và phát triển chưa ngang tầm với thực tiễn thay đổi. Bên cạnh việc số lượng bài viết về tác nhân mới, nổi bật tiên tiến và phát triển chưa nhiều, báo chí truyền thông có ít bài viết nghiên cứu và phân tích sâu, lý giải không thiếu về những đặc thù nổi bật trong hoạt động giải trí văn hóa truyền thống xã hội. Các thể loại báo chí truyền thông, đặc biệt quan trọng là những bài viết theo dạng Ký chân dung còn thưa vắng. Hình thức biểu lộ trong những bài viết về tác nhân mới, nổi bật tiên tiến và phát triển chưa đa dạng chủng loại, sinh động, hấp dẫn người đọc, do vậy, sức lan tỏa chưa lớn, hiệu suất cao tuyên truyền chưa cao .
Trong khi đó, cùng với sự gia nhập và hội nhập với văn hóa truyền thống truyền thông đại chúng quốc tế, báo chí truyền thông Việt Nam trong khoảng chừng chục năm trở lại đây mở màn Open hiện tượng kỳ lạ báo chí truyền thông “ về người nổi tiếng ”, Open thoạt tiên cùng với sự sinh ra của dòng tạp chí vui chơi những năm 1990 và đến đầu thế kỷ XXI thì bùng nổ trên mạng Internet .
Hơn 85 % số người nổi tiếng được đăng tải trên báo Tiền phong và Tuổi trẻ thành phố Hồ Chí Minh năm 2017 – 2019 là những nhân vật trong showbiz, như ca sỹ, diễn viên, người mẫu, hoa khôi, thậm chí còn là những hot girl không có kĩ năng gì ngoài xinh đẹp và chịu khó đăng nhiều ảnh của bản thân mình trên Facebook .
Báo Nhân Dân điện tử, trong 3 năm 2017 – 2019 có 117 bài viết về tấm gương những nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ, nghệ nhân, … có uy tín, có nhiều góp phần cho hội đồng và xã hội như NSND Thế Anh, Nhạc sỹ Nguyễn Văn Tý, GS, NGND Hà Văn Tấn, GS Phan Huy Lê, nghệ nhân Nguyễn Xuân Dũng, nhà báo Đỗ Phượng, NGND Hoàng Kiều, họa sỹ Lưu Công Nhân …
Tuy nhiên, mỗi nhân vật chỉ Open trên báo một lần trong 3 năm khảo sát. Với tần suất Open rất ít như vậy, tên tuổi của những nhân vật này khó đi vào tâm lý công chúng trẻ so với những khuôn mặt gần như ngày nào cũng được truyền thông nhắc tới như Hồ Ngọc Hà, Ngọc Trinh, Đàm Vĩnh Hưng, …
Khác với những con đường giáo dục khuynh hướng giá trị truyền thống cuội nguồn khá mô phạm trải qua mái ấm gia đình hay trường học, với đặc tính phổ cập, nhanh gọn, kịp thời và rộng rãi, những PTTTĐC có diện bao trùm lớn tới mọi đối tượng người dùng trong xã hội .
Chính năng lực tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ của báo chí truyền thông tới công chúng, đặc biệt quan trọng trong xã hội tiêu thụ, khiến người làm báo càng phải xác lập rõ hơn về đạo đức và nghĩa vụ và trách nhiệm xã hội của mình trong việc lập kế hoạch, lựa chọn, chắt lọc, giải quyết và xử lý và đăng tải thông tin về người nổi tiếng. Cần xác lập rõ việc thẩm định và đánh giá, nhìn nhận và khuynh hướng dư luận trong việc xác lập tiềm năng khuynh hướng giá trị, thang giá trị và chuẩn mực giá trị, đồng thời, báo chí truyền thông cần lên tiếng phê phán nếu người nổi tiếng đi ngược lại những giá trị đạo đức được xã hội công nhận .
Có như vậy, người nổi tiếng mới nâng cao ý thức giữ gìn hình ảnh, lối sống của họ và báo chí truyền thông về người nổi tiếng mới góp thêm phần khuynh hướng lối sống tốt đẹp cho công chúng, đặc biệt quan trọng là giới trẻ trong toàn cảnh lúc bấy giờ. / .
_____________________________

Bài viết đăng trên Tạp chí điện tử Người làm báo ngày 13.5.2020
Bài viết dựa trên hiệu quả điều tra và nghiên cứu của đề tài KX. 01.37 / 16-20 do Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ vốn .

Tài liệu tham khảo
1. E. Van den Hagg, 1957. Of Happiness and of Despair We Have No Measure. In trong cuốn “Mass Culture” do B. Rosenberg và D.M. White (chủ biên). NXB Free Press.
2. J. R. Dominick, 1996. The Dynamics of Mass Communication. 5th Edition, McGraw-Hill.
3. Kerry Ferris và Scott Harris, 2011. Stargazing: Celebrity, fame and social interaction, Routledge, New York.
4. Daniel Broostin, 1982. The Image: A Guide to PseudoEvents in America.New York: Athenneum

Xem thêm: Quỹ đầu tư phát triển là gì? Nguyên tắc và cách hạch toán

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương

Source: https://thomaygiat.com
Category : Kỹ Thuật Số