La bàn – Wikipedia tiếng Việt

La bàn (La bàn từ)

La bàn (cũng gọi là Từ kế hay Kim chỉ Nam) là dụng cụ dùng để xác định phương hướng trong không gian nhất định.

La bàn được ứng dụng nhiều trong những hoạt động giải trí đi biển, vào rừng, sa mạc, hướng bay của máy bay, tàu thủy, tàu ngầm, tên lửa, tàu thiên hà, …

La bàn từ hoạt động dựa theo từ trường Trái Đất thì dùng cho xác định các hướng Bắc (N), Nam (S), Đông (E), Tây (W) ở trên mặt Trái Đất. Trên các phi thuyền bay trong vũ trụ thì phải dùng la bàn không từ tính, để định hướng theo một đối tượng chỉ hướng nào đó, ví dụ hướng về phía Mặt Trời.

Từ kế là một từ Hán – Việt nguồn gốc từ 磁計.
La bàn là một từ Hán – Việt nguồn gốc từ 羅盤.
Kim chỉ Nam là một từ Hán – Việt nguồn gốc từ 針南指. Ở Triều Tiên cũng gọi là Nachimban (tiếng Hàn: 나침반; Hanja: 羅針盤; Hán-Việt: “la châm bàn“). Ở Nhật Bản thì gọi phức tạp hơn là Hōījishin (Kanji: 方位磁針, Kana: ほういじしん; Hán-Việt: phương vị từ châm).

Bạn đang đọc: La bàn – Wikipedia tiếng Việt

La bàn sinh ra ở Trung Quốc từ khoảng chừng hơn 1000 năm TCN gắn với Chu Công và nhà Chu cho đến thời Chiến Quốc ( Tức cách thời nay khoảng chừng từ 3000 đến 2500 năm ). Vào khoảng chừng thời nhà Hán, do Tổ Xung Chi ý tưởng lúc đầu dùng xác lập hướng Nam trên một hình nhân chỉ về hướng Nam tuy rằng khởi đầu nó được dùng trong những nghi thức bói toán chứ không phải đề chỉ hướng. Đến thời nhà Đường thì hoàn hảo ; Về sau La bàn được ứng dụng thoáng đãng trong ngành hàng hải ở thời nhà Tống để chỉ hướng, việc mà trước đó thường dựa vào việc xem thiên văn. Loại la bàn quen thuộc với thủy thủ được ý tưởng tại châu Âu vào khoảng chừng năm 1190 [ 1 ]

La bàn từ[sửa|sửa mã nguồn]

La bàn từ hay La bàn theo cách gọi thông thường, dùng kim nam châm đặt trên trụ xoay để nam châm định hướng được trong từ trường Trái Đất. Tất cả được đặt trong vỏ hay hộp đựng ngoài.

Xem thêm: Lý thuyết Công nghệ 9 Bài 1: Giới thiệu nghề điện dân dụng (hay, chi tiết)

Vỏ hay hộp đựng kim xoay hình tròn, được phân chia theo ly giác (6400 ly giác) – hay độ (360 độ) – Miếng kim loại có từ tính, được mài giũa thành hình lá, dẹt, mỏng, nhẹ, hình dạng như cây kim ở 2 đầu. Chính giữa hơi to hơn, có khoan một phần ở trung tâm cây kim cho lõm vào. Trung tâm của vỏ hộp đựng có một cây kim ngắn cố định. Trên cây kim cố định này của vỏ hộp – kim la bàn xoay và kim xoay theo một hướng nhất định là BẮC NAM – Hướng BẮC thường được đánh dấu bằng sơn màu đỏ. Hướng NAM đánh dấu sơn màu xanh (hoặc màu trắng).

Mặt kính của hộp đựng kim La Bàn.

Các phụ kiện khác để cầm La bàn và dây ngắm với khe và tiêu điểm được thiết kế bên ngoài mặt kính, giúp cho việc đo – ngắm và tính toán được nhanh chóng, dễ dàng hơn.

La bàn con vụ[sửa|sửa mã nguồn]

La bàn con vụ
Ảnh cận cảnh của một la bàn địa chất (geological compass)

La bàn con vụ (Gyrocompass) và Con quay hồi chuyển (Gyroscope) là la bàn không dùng từ trường mà duy trì định hướng bằng con quay theo hiệu ứng con vụ. Nó giữ định hướng trục con quay kể từ khi bắt đầu quay và chưa chịu lực nào đó tác động vào. Nhược điểm là luôn phải cấp điện năng để con vụ duy trì sự quay. Nếu ngừng quay thì định hướng bị phá bỏ không khôi phục được.

Xem thêm: File Báo Cáo Thực Tập Xây Dựng Dân Dụng, Tài Liệu Báo Cáo Thực Tập Tốt Nghiệp Xây Dựng – Hội Buôn Chuyện

Nó được sử dụng trong những tàu bay ( quân sự chiến lược ), tàu ngầm, tên lửa, tàu thiên hà, …

La bàn GPS[sửa|sửa mã nguồn]

La bàn GPS hoạt động giải trí dựa trên Hệ thống Định vị Toàn cầu ( Global Positioning System, GPS ), và là một menu sử dụng của máy thu GPS. Nhờ đạt được độ chính xác định vị tọa độ cao mà máy thu GPS hoàn toàn có thể tính được vận tốc và vị trí chuyển dời .

Nó chỉ ra hướng bắc thật (bắc địa lý, True north). Các máy thu GPS hiện có ở dạng máy cầm tay trang bị cho cá nhân, hoặc dạng lắp trong các điện thoại di động cấp cao. Để hoạt động được thì vị trí đo phải nhận được sóng từ ít nhất 3 vệ tinh của Hệ thống Định vị Toàn cầu, và người sử dụng phải di chuyển. Nó bị lỗi nếu ở trong nhà, trong rừng rậm,…

Liên kết ngoài[sửa|