Phương pháp vấn đáp (đàm thoại) – MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA – https://thomaygiat.com

Một phần của tài liệu VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TRONG GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10 TẠI TRƯỜNG trung học phổ thông LÊ MINH XUÂN – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA

3.1. Phương pháp vấn đáp (đàm thoại)

3.1.1. Khái niệm

Phương pháp phỏng vấn là phương pháp hỏi đáp trong dạy học, trong đó giáo viên đặt ra câu hỏi, khuyến khích và gợi mở để học viên dựa vào kỹ năng và kiến thức đã học mà vấn đáp nhằm mục đích rút ra những kỹ năng và kiến thức mới hay củng cố hoặc kiểm tra .

Ở phương pháp này học sinh không tiếp thu bài một cách thụ động, mà ở một
mức độ tích cực sáng tạo nhất định tìm ra kiến thức mới. Khi trả lời câu hỏi, học

sinh phải nhớ lại kiến thức và kỹ năng đã có, sử dụng những thao tác logic : nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa … để gia công tài liệu, tìm lời giải đáp đúng nhất .

3.1.2. Đặc điểm của phương pháp vấn đáp

Phương tiện tiếp xúc là lời nói, có sự hỏi đáp giữa giáo viên và học viên, đặt câu hỏi – vấn đáp .
Có tính khuyến khích là vai trò chủ yếu của giáo viên, giúp cho học viên hoạt động giải trí có tính tự giác, tự lực, tích cực tham gia vào quy trình đàm thoại .

3.1.3. Mục đích sư phạm của phương pháp vấn đáp

Tái hiện kỹ năng và kiến thức và củng cố kỹ năng và kiến thức. Phát triển kiến thức và kỹ năng mới
Liên thông với kiến thức và kỹ năng, kinh nghiệm tay nghề của học viên Phát triển năng lượng diễn đạt

3.1.4. Phân loại phương pháp vấn đáp

Vấn đáp tái hiện: Giáo viên đặt câu hỏi chỉ yêu cầu học sinh nhớ lại kiến thức
đã biết và trả lời dựa vào trí nhớ, không cần suy luận. Vấn đáp tái hiện không được
xem là phương pháp có giá trị sư phạm. Đó là biện pháp được dùng khi cần đặt mối
liên hệ giữa các kiến thức vừa mới học.

Vấn đáp giải thích – minh hoạ : Nhằm mục đích làm sáng tỏ một đề tài nào đó,
giáo viên lần lượt nêu ra những câu hỏi kèm theo những ví dụ minh hoạ để học sinh
dễ hiểu, dễ nhớ. Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả khi có sự hỗ trợ của các
phương tiện nghe – nhìn.

Vấn đáp tìm tòi (đàm thoại Ơxrixtic): Giáo viên dùng một hệ thống câu hỏi
được sắp xếp hợp lý để hướng học sinh từng bước phát hiện ra bản chất của sự vật,
tính quy luật của hiện tượng đang tìm hiểu, kích thích sự ham muốn hiểu biết. Giáo
viên tổ chức sự trao đổi ý kiến – kể cả tranh luận – giữa thầy với cả lớp, có khi giữa
trò với trò, nhằm giải quyết một vấn đề xác định. Trong vấn đáp tìm tòi, giáo viên
giống như người tổ chức sự tìm tòi, còn học sinh giống như người tự lực phát hiện
kiến thức mới. Vì vậy, khi kết thúc cuộc đàm thoại, học sinh có được niềm vui của
sự khám phá trưởng thành thêm một bước về trình độ tư duy.

3.1.5. Những yêu cầu cơ bản trong việc sử dụng phương pháp vấn đáp

3.1.5.1. Kỹ thuật soạn thảo và đặt câu hỏi

Đặc điểm của câu hỏi tốt:

– Câu hỏi phải kích thích sự tâm lý, yên cầu học viên phả gia công trí nhớ và vận dụng tri thức, tránh câu hỏi có / không ? Đúng / sai ? Nếu có lý giải nguyên do ?
– Câu hỏi phải vắn tắt, rõ ràng, dễ hiểu và khá đầy đủ, mỗi lần nên hỏi một câu, nên dùng ngôn từ đơn thuần, vừa sức trình độ học viên, tránh những câu hỏi hai nghĩa lờ mờ, hỏi kỹ lại khi có nhiều câu vấn đáp .
– Câu hỏi phải có mục tiêu, tương quan trực tiếp tới tài liệu cơ bản trong bài và đuợc đặt đúng vị trí, đúng lúc trong bài để nhấn mạnh vấn đề điểm chốt .
– Câu hỏi kích thích sự quan sát ( đặc thù, giải pháp ) .
– Câu hỏi vận dụng phương pháp logic, hướng dẫn năng lực khái quát hóa, hệ thống hóa những mối quan hệ nhân quả .
– Đối với câu hỏi tái hiện, giáo viên yên cầu học viên phải tích cực đưa ra nội dung tài liệu đã được lĩnh hội trước đây, vạch ra ý nghĩa cơ bản của tri thức đã học, vận dụng những tri thức đã học đó để xử lý yếu tố mới. Câu hỏi phải nêu được thực chất của những sự vật, hiện tượng hình thành và tăng trưởng tư duy logic .
– Khối lượng của những khái niệm trong câu hỏi của giáo viên không được vượt quá năng lực tìm ra câu vấn đáp của học viên ( câu hỏi vừa sức và để học viên có thời hạn tâm lý vấn đáp ) .

3.1.5.2. Soạn câu hỏi

Tùy vào mức độ nhận thức của HS mà người giáo viên hoàn toàn có thể soạn thảo những thắc mắc tương thích để vận dụng trong quy trình giảng dạy để tiết dạy học trở lên sinh động hơn, người giáo viên hoàn toàn có thể sử dụng những loại câu hỏi thông dụng sau :
– Loại xác lập : Ai ? Tại sao ? Thế nào ? Ở đâu ? Bao giờ ? Cách nào ? Làm gì ?
– Loại gợi mở : Liệt kê, diễn đạt, chứng tỏ, lý giải, so sánh, nghiên cứu và phân tích, tổng hợp .
– Loại nhìn nhận : nhận xét, phê bình, quan điểm riêng, thí dụ. – Loại gợi mở ham muốn sự hiểu biết bài mới .
– Loại lôi cốn sự chú ý quan tâm của học viên không tập trung chuyên sâu hoặc lạnh nhạt : “ Em hãy tóm tắt những điều vừa nói xong ” .

– Loại gợi mở bài giảng mới, câu hỏi mạch lạc, có hệ thống, theo trình tự đã
hoạch định cẩn thận trước, đi từ điều đã biết, từ dễ đến khó, từ nguyên nhân đến
kết quả hoặc theo phương pháp quy nạp hay suy diễn.

– Kích thích học sinh suy nghĩ tự lập theo mẫu trong sách hoặc của giáo
viên.

– Câu hỏi phải có đáp án kèm theo để nhìn nhận câu vấn đáp của học viên .

3.1.5.3. Kỹ thuật đặt câu hỏi và gọi học sinh trả lời

– Giáo viên đặt câu hỏi cho toàn lớp nghe và tâm lý ( nói chậm rãi, đủ lớn để mọi người cùng nghe, không lặp lại nhiều lần ), chỉ định cho học viên vấn đáp. Khi học viên nào đó vấn đáp xong, cần nhu yếu những học viên khác nhận xét bổ trợ câu vấn đáp nhằm mục đích kích thích chú ý quan tâm và kích thích hoạt động giải trí chung của cả lớp. Giáo viên cũng tạo điều kiện kèm theo cho học viên đính chính, bổ trợ. Sau đó giáo viên nhấn mạnh vấn đề câu vấn đáp đúng của học viên .
– Vấn đề gọi học viên, nên tránh gọi 1 số ít học viên nhiều lần và bỏ quên 1 số ít khác. Câu hỏi phải vừa sức trình độ người học, để duy trì nhịp độ thiết yếu của phương pháp đàm thoại và bảo vệ tính riêng biệt trong dạy học. Giáo viên chuẩn bị sẵn sàng những câu hỏi khó và câu hỏi dễ, nên dành câu hỏi khó cho học viên giỏi. Tuy nhiên, yếu tố này còn tùy thuộc vào trường hợp của lớp, đôi lúc học viên khá cũng theo dõi sự phát biểu của câu hỏi dễ và học viên kém hiểu đuợc câu hỏi khó nhờ sự dẫn dắt từng bước của giáo viên .

Thái độ của giáo viên

Khuyến khích học viên vấn đáp bằng câu hỏi phụ, nét mặt vui mắt, lắng nghe, tế nhị, không chế diễu câu vấn đáp sai, không khí tự do không có sự
chống đối, tránh đối thoại tay đôi giữa giáo viên và học viên hoặc nhóm riêng. Giáo viên nên lắng nghe vướng mắc của học viên, phức tạp nên để cuối bài giảng hoặc diễn trình, giáo viên sẽ lý giải .
Thăm dò là một kỹ xảo thấy được tâm lý của học viên để tìm ra ý tưởng sáng tạo đặt câu hỏi tương thích .

Đánh giá câu trả lời của học sinh

Để học viên biết câu vấn đáp đúng hay sai nhiều ít bằng cách hiểu một cách khác câu vấn đáp của học viên hoặc gợi mở thêm nhưng không nên thành thói quen luôn nhắc lại câu vấn đáp của học viên. Khi học viên vấn đáp giáo viên chú ý quan tâm :
– Câu vấn đáp phải rõ ràng để mọi người hoàn toàn có thể nghe thấy rõ .
– Những nhận thức sai lầm đáng tiếc hoặc những tin tức không đúng mực, cần được sửa chữa thay thế, bổ trợ ngay .
– Không khí trong lớp tự do, hợp tác, không có sự chống đối giữa học viên .
– Việc quan trọng nhất phải làm là nghe câu vấn đáp, xem xét bốn năng lực hoàn toàn có thể và cách ứng xử của học viên .
( 1 ) Trả lời đúng : Khen ngợi, thừa nhận học viên đó .
( 2 ) Trả lời đúng một phần : Đầu tiên chứng minh và khẳng định phần vấn đáp đúng, rồi ý kiến đề nghị em khác bổ trợ, nâng cấp cải tiến phần không đúng .
( 3 ) Trả lời sai :
– Ghi nhận góp phần của học viên đó, sửa câu vấn đáp, không phải sửa học viên .
– Đề nghị những em khác vấn đáp .
– Nếu cần làm rõ thêm, thông tin với học viên sẽ quay trở lại. – Không phê bình học viên .
( 4 ) Không vấn đáp :
– Không làm to chuyện, hỏi một học viên khác. – Đặt lại câu hỏi dưới dạng khác .
– Giảng lại khái niệm đó

3.1.6. Đặc điểm của phương pháp vấn đáp

Ưu điểm

– Điều khiển tốt hoạt động giải trí tư duy của học viên, kích thích tính tích cực hoạt động giải trí nhận thức của học viên .
– Bồi dưỡng cho học viên năng lượng diễn đạt bằng lời những yếu tố khoa học một cách đúng chuẩn, khá đầy đủ, ngăn nắp, nhớ lâu tài liệu .
– Giúp giáo viên thu được tín hiệu ngược từ học viên một cách nhanh gọn để kịp thời kiểm soát và điều chỉnh hoạt động giải trí của mình và học viên. Thông qua đó giáo viên vừa có vai trò chỉ huy nhận thức toàn lớp, vừa chỉ huy nhận thức của từng học viên .

Hạn chế

– Nếu vận dụng không khôn khéo, đàm thoại tái hiện chiếm nhiều thời hạn thì không tăng trưởng trí tuệ của học viên .
– Nếu quá nhiều câu hỏi sẽ mất nhiều thời hạn, tác động ảnh hưởng kế hoạch lên lớp. – Đàm thoại hoàn toàn có thể trở thành đối thoại giữa giáo viên và một vài học viên, không lôi cuốn toàn lớp tham gia vào hoạt động giải trí chung .

Source: https://thomaygiat.com
Category: Hỏi Đáp